پاسخ:

در روايات شيعه، عبارت و اصطلاح بسيار لطيف و مناسبى براى انتظار در نظر گرفته شده و آن «انتظار فرج» است. فرج، به معناى نصرت و پيروزى و گشايش گره‏هاى زندگى از جانب خداوند است. مقصود از انتظار فرج، انتظار دگرگونى مثبت و گسترده در زندگى بشر و زدوده شدن ناكامى‏ها و نابسامانى‏ها از چهره غمزده جامعه انسانى است و پيروزى حكومت عدالت گستر و معنويت گراى مهدوى بر دولت‏هاى شرک و كفر و ستم است.

در روايات، توصيه‏هاى فراوانى در مورد انتظار فرج و ارزش، و فضيلت‏هاى بى‏شمار آن شده است.

پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله)،آن را برترين اعمال و عبادات دانسته و مى‌فرمایند: «افضلُ اعمال امّتى انتظار الفرج من اللّه عزّوجل»؛ «انتظار فرج [و گشايش‏] از جانب خداى بلند مرتبه، برترين عمل امت من است»

آن حضرت همچنین در روایت دیگری، مى‏فرمايد: «افضل العبادة انتظار الفرج»؛ «با فضيلت‏ترين عبادات، انتظار فرج است».

امیرالمومنین (عليه السلام) نيز آن را محبوب‏ترين اعمال در نزد خداوند و منتظر فرج را، همانند شهيد راه حقّ مى‏داند: «انتظروا الفرج و لاتيأسوا من روح الله فانّ احبَّ الاعمالِ الى اللّه عزّوجلّ انتظارُ الفرجَ الآخِذُ بامرنا مَعَنا غداً فى حظيرة القدس و المنتظر للفرج كمُتشَحّط بدمه فى سبيلِ اللّه» ؛ «منتظر فرج باشيد و از رحمت خدا مأيوس نشويد كه محبوب‏ترين اعمال نزد خداوند- عزّوجل- انتظار فرج است. كسى كه پذيراى امر ما باشد، فردا [ها] در «حظيرة القدس» با ما است و كسى كه منتظر فرج باشد، مانند كسى است كه در راه خدا، به خون خود آغشته گشته است».

امام جواد (عليه السلام) آن را با فضيلت‏ترين و راه گشاترين امور مى‏داند: «افضَلُ اعمالِ شيعتنا انتظارُ الفَرَج مَن عَرَف هذ الامرَ فقد فُرِّج عَنه بانتظاره»؛ «برترين عمل شيعيان ما، انتظار فرج است. هر كس اين امر را بداند و آن را بشناسد، با همين انتظار در كارش گشايش و فرج مى‏شود».

امام هادى (عليه السلام) به روشنى معناى فرج را- كه همان انتظار ظهور مهدى موعود است- توضيح مى‏دهد.

على بن مهزيار مى‏گويد: نامه‏اى به امام هادى (عليه السلام) نوشتم و از ايشان درباره «فرج» پرسيدم؛ حضرت فرمود: «اذا غابَ صاحبُكم عن دارالظّالمين فتوقّعوا الفرج»؛ «هر گاه امام شما از بين ظالمان و ستمگران مخفى شد، چشم به راه فرج باشيد».

امام صادق (عليه السلام) نيز حالات شيعيان در دوران غيبت و انتظار گشايش و فرج را چنين بازگو مى‏فرمايد: «نزديک‏ترين جايى كه خداى متعال به بندگانش هست‏ و نيز بيشترين زمانى كه از ايشان راضى است، وقتى است كه حجّت الهى را از دست بدهند و او بر ايشان ظاهر نشود و جايش را ندانند؛ در عين حال يقين دارند كه آن حجّت باقى است و باطل نشده است. پس در آن هنگام، هر صبح و شام، منتظر فرج باشيد ...» .

برآيند اين روايات آن است كه عموم مردم جهان- به خصوص شيعيان- بايد منتظر ظهور و قيام مهدى موعود باشند كه از سراپرده غيبت بيرون آيد.

انتظار فرج، در واقع نوعى آمادگى و استقبال از نيكى‏هاست. آمادگى براى تلاش و حركتى مداوم و كوششى خستگى‏ناپذير همراه با تهذيب نفس، پاک‏زيستن، حقّ‏خواهى و دور ماندن از زشتى‏ها و آلودگى‏ها ... به همين جهت وقتى ابوبصير از امام صادق (عليه السلام)، پرسيد كه فرج كى خواهد بود؟ آن حضرت فرمود: «يا ابابصير و انت ممّن يريد الدّنيا؟ مَن عرف هذاالامر، فقد فرج عنه لانتظاره»؛ «اى ابوبصير! تو هم از كسانى هستى كه دنيا را طلب مى‏كنند؟ آن كس كه قيام امام را بشناسد، براى او به جهت انتظارش فرج شده است».

بر اين اساس، انتظار فرج، فراتر از انتظار معمولى است؛ يعنى انتظارى همراه با آگاهى، بصيرت، درايت، معنويت، آمادگى، حق‏گرايى، عدل‏خواهى و ...

به عبارت روشن‏تر، انتظار فرج، شناخت حق و شناختن رهبر و امام حقّ و انتظار يارى رساندن به او است. چنين شخصى در غيبت امام، چنان رفتار مى‏كند كه گويا در زمان ظهور و حضور او زندگى مى‏كند. به همين جهت شيعه تمامى دشوارى‏ها و كاستى‏ها را پشت سر نهاده و از خطر انقراض و زوال به دور مانده است. اين نوع انتظار است كه داراى فضيلت و ارزش بى‏شمارى است.

امام سجّاد (عليه السلام) مى‏فرمایند: «انتظار الفرج من اعظم الفرج»؛ «انتظار فرج، خود از بزرگ‏ترين گشايش‏هاست».

امام كاظم (عليه السلام) هم در این باره مى‏فرمایند: «انتظار الفرج من الفرج»؛ «انتظار فرج، نشانه فرج و گشايش است».

به صراحت مى‏توان گفت، از مهم‏ترين رازهاى نهفته بقاى تشيّع همين روح انتظارى است كه كالبد شيعه را آكنده ساخته و پيوسته او را به تلاش، كوشش، جنبش و جوشش وا مى‏دارد.

«انتظار»، ظرفيت و توانايى فراوانى براى تحقّق جامعه آرمانى اسلام ايجاد مى‏كند و رفتارها و برنامه‏ها را بدان سمت سوق مى‏دهد. اين والاترين عبادت و بهترين عمل است؛ چنان كه امام على (عليه السلام) مى‏فرمایند: «افضلُ عبادة المؤمن انتظار فَرج الله»؛ «بهترين عبادت مؤمن، انتظار كشيدن فرج خداوند است». به طور خلاصه مؤلّفه‏هاى زير را مى‏توان از «انتظار فرج» برداشت كرد:

1. تلاش و كوشش براى پيشرفت و ترقّى

2. اصلاح‏طلبى و اميد به زندگى بهتر (گشايش در امور)

3. نفى وضع موجود (ظلم و بى‏عدالتى، فساد و تباهى)

4. طرد و عدم پذيرش حكومت‏هاى سياسى (نامشروع دانستن آنها)

5. قيام و انقلاب و نهضت مداوم و فعّال

6. ضرورت تشكيل حكومت‏هاى دينى و مشروع

7. عدم انقياد و سازش در برابر جبّاران و مفسدان و ...

منبع:

انتظار پويا