پيروى از مدعيان رهبرى در برابر امامت معصوم، برخلاف عقل و منطق است، از اين رو؛ تلاش براى شناختن و يافتن امام معصوم، واجب و لازم است. چنان كه رسول اكرم (صلى الله عليه و آله) می‌فرمایند: «من مات و لم یعرف امام زمانه مات ميتةً جاهلية». کسی که بمیرد و امام زمانش را نشناسد، همانا به مرگ جاهلیت مرده است.[1]
حال می‌خواهیم بدانیم که ويژگىهاى اين شناخت چیست؟
در این مقاله به پاسخ این پرسش می‌پردازیم. ویژگی‌های شناخت امام زمان را می‌توان چنین نام برد
اولًا، از منابع معتبر و موثق و مستند اخذ شود.
ثانياً، گسترهاش شامل آموزههاى اعتقادى، اخلاقى و عبادى گردد.
ثالثاً، از آنجا كه امام الگوى عملى براى انسانهاست، به ابعاد فكرى، عملى و روحى امام نيز ناظر باشد.
اما اين شناخت از سه راه حاصل مىشود:
الف. مطالعه تاريخ زندگانى ائمه معصومین (علیهم السلام)
مطالعه سرگذشت و سيره امامان معصوم؛ به خصوص در باب فضايل، مناقب و خصائص آنان- از قبيل، شجاعت، ايثار، تواضع، صبر، فرزانگى و ... انسان را متوجه مقام والاى آن بزرگواران کرده و جذبه و كشش خاصى نسبت به آنان در روح انسان، حاكم مىنماید.
ب. مطالعه و تفكّر در سخنان ايشان
اسلام انديشيدن را موجب بصيرت، دعوت كننده به عمل نيك، پديد آورنده نور ، نشانه حيات و زنده بودن قلب بصير مىداند .
مطالعه و تفكّر در آثار فكرى امامان، هر چند كار مشكلى به نظر مىرسد؛ ولى بسيار سودمند است. اين امر علاوه بر آنكه باعث شناخت شخصيت ايشان و ايجاد محبت آنان در دل مىشود؛ سرمايه بزرگى براى روح بشر به شمار مىرود و همان‌طور كه فراگيرى فصول يك كتاب، بايد با تحقيق و دقت كامل و رجوع به استاد و ... قرين باشد؛ مطالعه و انديشه در آثار ائمه (عليهم السلام) نيز، بايد با استفاده از استادان فن و مراجعه به كتابهايى كه در شرح سخنان آنان به رشته تحرير درآمده، همراه باشد.
ج. شناخت خدا
اگر ما خداوند و صفات و اسماى او را به طور حقيقى بشناسيم، مىتوانيم انسانهاى كامل (امامان) را نيز بشناسيم. زيرا آنان آينه تمامنماى صفات جمال و جلال حضرت حقند و در تسميه به اسماى الهى، از تمامى موجودات عالم امكان برترند. بر اين اساس، با شناخت خدا و صفات او، مىتوانيم به اوصاف و ويژگىهاى امامان نيز واقف گرديم.
شايد به خواندن دعایی كه در زمان غيبت امام عصر( عجل الله تعالی فرجه الشریف) بعد از نماز ، سفارش شده ایم، ناظر به همين حقيقت باشد.
«اللهم عَرِّفنى نَفسك فانّك ان لم تُعَرِّفنى نفسَك لَم اعرف رسولَك
اللهم عرِّفنى رسولك فانّك ان لم تُعَرفنى رسولك لم اعرف حجتك
اللهم عرفنى حجتك فانّك ان لم تُعَرفنى حجتك ضللت عن دينى» [2]
«خداوندا! خود را به من بشناسان كه اگر خود را به من نشناسانى پيغمبرت را نمىشناسم. خدايا! پيغمبرت را به من بشناسان كه اگر به پيامبرت معرفت پيدا نكنم، نمىتوانم امامت را بشناسم. خدايا! حجت و امامت را به من بشناسان كه اگر امامت را نشناسم، در دين خود گمراهم».
منبع:
علی اصغر رضوانی، امام شناسى، دفتر چهارم، ص 140
[1]. سعد الدین تفتازانی، شرح المقاصد، ج 5، ص 239.
[2]. دعایی که در زمان غیبت باید خواند، شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان
