پاسخ:
آيه مزبور [1] در حقيقت يک ناموس طبيعي و قانون الهي را توضيح ميدهد يعني افراد انسان مطابق سير طبيعي پس از آنكه به سر حدّ تكامل جسمي رسيدند، تدريجاً نيروهاي خود را يكي پس از ديگري از دست داده و به ضعف و ناتواني روز اول بازگشت ميكنند، اين «منحني» ضعف و قدرت يک قانون عمومي براي تمام موجودات زنده است و همگي روي سير طبيعي و معمولي اين سرنوشت را خواهند داشت، ولي در موضوع طول عمر امام زمان (عليه السلام) با اينكه يک سلسله مطالعات علوم طبيعي چنين طول عمري را طبق موازين علمي امري كاملاً ممكن معرّفي ميكند، در عين حال بايد اعتراف كرد كه اين طول عمر فعلاً جنبه استثنائي دارد، به عبارت ديگر، عمر هزار ساله و بيشتر براي انسان مطابق اصول علمي امروز به هيچ وجه محال نيست، به دليل اينكه دانشمندان علوم طبيعي براي طولاني ساختن عمر انسان همواره مشغول مطالعاتي هستند و به ما نويد ميدهند كه روزي موفق شوند از طرق علمي حداكثر طول عمر انسان را به مراتب افزايش دهند اين خود نشانه امكان و معقول بودن چنين طول عمري است.
ولي نميتوان انكار كرد كه فعلاً چنين طول عمري جنبه استثنائي دارد و هنوز انسان از طرق معمولي موفق به آن نشده است، بنابراين خداوند براي اصلاح جامعه بشريّت يكي از بندگان برگزيده خود را طول عمر فوقالعادهاي داده كه در موقع معيّني قيام كند و جهاني را مملو از عدالت گرداند و خداوند متعال به خاطر اين مصلحت مهم يكي از سنّتهاي طبيعي و مادي را تغيير داده است كه عبارت است از پير نشدن اجزاي بدن يكي از اوليايش و عمر طولاني پيدا كردن همان طور كه طبق مصلحتي آتش را بر ابراهيم سرد و گلستان كرد و يا شتري را از دل كوه خلق كرد.
پر واضح است آيه مزبور كه نظر به افراد معمولي و عادّي دارد شامل حال چنين فردي نخواهد شد كه وضع او يک وضع فوقالعاده است و از جريانهاي معمولي بر كنار ميباشد، خلاصه همان خدائي كه برخلاف وضع عادّي چنين عمر طولاني را به آن حضرت داده و به صورت فوقالعاده او را زنده نگاه داشته، از عوارض طول عمر كه ضعف و ناتواني و بازگشت به قهقرا است نيز حفظ مينمايد و اين مطلب با آيه مزبور كه نظر با فرد عادّي و معمولي دارد هيچگونه منافاتي نخواهد داشت. [2]
منابع:
[1]. سوره يس، آيه 68.
[2]. مأخذ: كتاب پرسشها و پاسخهاي مذهبي، ج 1، ص 302، انتشارات نسل جوان.
پاسخ:
طولانی بودن عمر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، همواره در طول تاریخ مورد سؤال بوده است. اما عمری كه از قرنها فراتر رود از دیدگاه‌های گوناگون، امری شدنی و ممكن است.
در اینجا به بررسی امكان تحقق چنین امری می‌پردازیم:
1- امكان عقلی:
مقصود از این امكان، محال نبودن عمر طولانی از نظر عقل است. از نظر عقل، درازی عمر نیز با تناقض همراه نمی‌باشد و مانعی برای تحقق آن وجود ندارد، زیرا در مفهوم زندگی، مرگ زودرس نهفته نیست. همانند عدد 3 نمی‌باشد كه فرد است و زوج نشود. چون در این مورد تناقض لازم می‌آید. بر این اساس، ممكن است كه برای انسان شرائط و محیطی پدید آید كه سلولهای بدن پیوسته بازسازی شود و اندامهای پشین كه دچار پیری و فرسودگی شده‌اند به تدریج در جریان خون حل و دفع شوند. لذا، از نظر عقل سالها زنده ماندن محال نمی‌باشد. [1]
2ـ امكان علمی:
امكان علمی بدین معناست كه از نظر علم، سفر انسان به سیارات منظومه شمسی و دیگر منظومه‌ها مردود نیست و نظریه‌های علمی امكان زندگی دراز مدت را برای انسان نیز محال نمی‌داند. امروزه در كیهان‌شناسی، روانشناسی و سایر رشته‌های علمی هر روز نظریات استواری پدید می‌آید كه با دلایل و شواهد بیشتر همراه می‌باشد. از این رو به لحاظ علمی در امكان زیست طولانی نیز تردید نمی‌توان كرد. كه در اینجا به آن اشاره می‌گردد:
الف) برخی از محققان می‌گویند، ژنهایی را كشف كرده‌اند كه عامل جاویدانگی سلولهاست. این ژنها می‌توانند سلولهای آسیب دیده را ترمیم كنند. آزمایشها بر حشراتی كه این ژنها در آنها فعال شده بود نشان داد كه این جانداران بر اثر مرگ سلولی نمی‌میرند، بلكه تحلیل فیزیكی اندامها به مرگ آنها می‌انجامد. امید است با شناخت مكانیسم پیری، كیفیت زندگی سالمندان بهبود یافته و روند پیری كاهش پیدا كند.[2]
ب) پژوهشگران با آزمایش به روشی‌از ژن درمانی دست یافته‌اند كه از تحلیل رفتن ماهیچه‌های بدن در اثر پیری پیشگیری می‌كند و با این روش می‌توان حجم و قدرت ماهیچه‌ها را در زمان پیری و یا در بیماریهای خاص، دوباره بدست آورد.[3]
ج) تاكنون تصور می‌شد كه نقص در سیستم اعصاب برگشت ناپذیر است و بافتهای عصبی را نمی‌توان ترمیم كرد. لیكن محققان دریافته‌اند كه سلولهای مغز بیشتر نیز می‌توانند با حضور خود را بازسازی كنند ولی این كار پیوسته در طول زندگی یک فرد انجام گیرد.[4]
د) تحقیق نشان داده است كه مرگها در 90 و 100 سالگی بیشتر به خاطر كهولت نیست، بلکه به دلایل مشخص و عوارضی مانند سكته مغزی، عفونت ریه، پوكی استخوان و ... رخ میدهد.
همچنین، ناامیدی در سالمندان احتمال مرگ زودرس را در آنها افزایش میدهد و تحقیقات روی 795 مرد و زنِ 64 تا 75 ساله نشان داده كه 29 درصد آنهایی كه حالت یأس داشته‌اند نسبت به دیگران مرگ زودرس داشته‌اند.[5]
3ـ امكان عملی:
امكان عملی آن است كه پدیده روزافزون علمی و تحقیقی همانند: سفینه‌های فضایی، دریایی، ژن شناسیها، اندامهای مصنوعی، رشد جانواران، بیرون از رحم و... زندگی اجتماعی را سازمان میدهد، كه یک نوع از پیشرفت علمی است، در پرتو آن می‌توانیم در باره عمر مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به بررسی بنشینیم... دیگر هیچ انگیزه‌ای برای شگفتیها باقی نمی‌ماند، مگر اینكه در دانش امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) شک كنیم و پیشی گرفتن علم او را بر كاروان دانش بشر بعید بشماریم... اگر همه اینها را باور داریم، چگونه برای خداوند بلند مرتبه دشوار می‌شماریم كه مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را بر دانش زمان پیشی دهد؟ چگونه است كه طول عمری كه خداوند به موعود منتظر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بخشیده، شگفتی می‌آورد، اما دگرگون كردن جهان و بنای از نوساختن بر مبنای تمدن بزرگ كه به عهده آن حضرت گذاشته شده است را چگونه باید نظر داشت؟[6]
4 ـ منابع دینی:
الف : منابع امامیه
امام سجاد (علیه السلام) می‌فرماید: سنتهائی از انبیاء گذشته در قائم به یادگار مانده است. از آدم و نوح (علیهما السلام)، طول عمر، از ابراهیم (علیه السلام)، تولد پنهانی، از عیسی (علیه السلام)، غیبت .... [7] همچنین امام صادق (علیه السلام)، می‌فرمایند: خدای تعالی عمر بنده صالح خویش، خضر، را طولانی نكرد جز برای اینكه دلیلی بر طول عمر قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) باشد و از این رهگذر بهانه دشمنان را خنثی و حجت ایشان را قطع كند.[8]
ب : اهل سنت:
ابن جوزی كه از علمای معروف اهل تسنن و حنفی مذهب است، پس از بحث در حالت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و نقل روایات رسول اكرم (صلی الله علیه و آله)، درباره آن حضرت می‌گوید: این اعتقاد امامیه صحیح است كه حضرت مهدی موجود زنده است و برای افرادی استدلال می‌كند كه از عمر طولانی برخوردار بوده‌اند مانند: خضر، الیاس، و همچنین (ذوالقرنین) كه در تورات آمده است که 3000 سال عمر كرد و همچنین معمّرینی در شمار عمرهای 900، 800، 700 سال نیز در تاریخ آمده است.[9]
عبدالوّهاب شعرانی، پس از آنكه از تولد آن حضرت در نیمه شعبان 255، صحبت دارد، می‌گوید: او باقی است تا آنكه حضرت عیسی (علیه السلام)، از آسمان نزول كند و عمر او تا زمان ما كه 958 هجری باشد 706 سال است...[10]
5 ـ كتب آسمانی:
الف : قرآن كریم:
در قرآن كریم نیز مواردی از عمرهای طولانی آمده كه به چند نمونه آن اشاره می‌گردد: حضرت نوح (علیه السلام)، «نوح را به سوی قومش فرستادیم، 950 سال در میان آنان درنگ كرد»[11] و همچنین، حضرت یونس (علیه السلام): «اگر او از اهل تسبیح نبود، تا قیامت وی رادر شكم ماهی نگه می‌داشتم،»[12]
پس اگر زندگی در شكم ماهی تا قیامت امكان داشته باشد، در خشكی طبیعی است كه امكان خواهد داشت.
ب : كتب آسمانی اهل كتاب:
در میان خداپرستان و پیروان ادیان آسمانی، از اینكه طول عمر ممكن است اختلافی نیست و در تمام كتب ادیان مختلف، از عمر طولانی بسیار سخن به میان آمده است. از جمله در تورات، كه كتاب مقدس یهودیان است. از نظر مسیحیان نیز مورد اعتماد می‌باشد و در آن، شرح زندگی زیادی را این‌گونه آورده است كه جزء كسانی كه عمرشان طولانی است. اما، در ادیان گذشته سخن از طول عمر حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) نیست. بلكه سخن در مطلق درازی عمر و كسانی است كه عمر فوق طبیعی و معمولی داشته‌اند. می‌گوید: «آدم» 900 سال، «نوش» 905 سال، «قینان» 910، «متوشالح» 969، «المك»777 سال داشته و بعد از آن مرده‌اند.[13]
همچنین در انجیل كه بعد از تورات بوده و از آن به عهد جدید یاد می‌كنند می‌گوید: ... انسانهای مادی بوده‌اند كه 2000 سال داشته حداقل آن 900 سال است كه موارد متعددی را نشان میدهد.[14]
6 ـ تاریخ:
كهن سال‌ترین، انسانها آنچه در تاریخ آمده زیاد بوده‌اند كه بالا ی500 سال داشته‌اند.[15] نمونه‌های دیگر اینكه «فیروازای» یكی از پادشاهان 537، «ابوهبل،قس،اسقم» هر كدام 670 سال، «مصرایم نوه نوح، ملك نوه ادریس هر كدام» 700 سال و .... داشته‌اند.[16]
هم چنین« ضحاك» 1200، «مهركان» 2500، «عاد و لقمان» هر كدام 3500 سال عمر كرده‌اند و ... [17]
نتیجه:
آنچه كه به عنوان نمونه و اختصار اشاره گردید، اینکه عمر طولانی نه از نظر عقلی محال است و نه از نظر علمی. تاریخ، سنت و ادیان آسمانی نیز بر آن است كه انسانهایی بوده‌اند كه فوق عادت و عمر طبیعی همگان، عمر داشته و زندگی كرده‌اند، فلذا طولانی بودن عمر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) از دیدگاه مسلمین از جهات مختلف امری كاملا ممكن بوده و محال نمی‌باشد.
پی‌نوشتها:
[1]. سید صدر، محمدباقر. جستجو پیرامون مهدی، ص 17 و 18 ترجمه كتابخانه اسلامی، مؤسسه بناء، 1379.
[2]. ماهنامه پیام زن، شماره 92، ص 94.
[3]. ماهنامه دانشمند، شماره 432، ص 21.
[4]. ماهنامه دانشمند، شماره 4444، ص 25، مهر 1379.
[5]. همان، شماره، 459، ص 24.
[6]. سید صدر، محمدباقر، جستجو پیرامون امام مهدی، ص 19 ـ 25، ترجمه كتابخانه اسلامی، 1379.
[7]. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج 51، ص 217،مؤسسه الوفاء، بیروت.
[8]. همان.
[9]. ابن جوزی، سبط حنقی، تذكرهالخواص الامه، ص 365، اعلمی، بیروت.
[10]. شعرانی،عبدالوهاب، الیواقیت و الجواهر، ص 65، دارالكتب اسلامی، تهران.
[11]. سوره عنكبوت/ 14.
[12].سوره قلم/ 48.
[13]. تورات، ترجمه فاضل خالقی، سیر پیدایش، باب 5، آیات 5 ـ 32.
[14]. انجیل، كتاب اعمال سولان، باب اول، آیات 1 ـ 12.
[15]. دخیل، علی محمد، الامام المهدی، ص 146و186، دارالمرتضی، بیروت، 1403.
[16]. دایانا، اس، ودرف، چگونه می‌توان 100 سال زندگی كرد، ترجمه لیلا مهرادبی، ص 48، انتشارات حسام، 1371.
[17]. همان، ص 49.
