در این سوره نه آيه پیرامون بحث مهدویت وجود دارد که عبارتند از آيات 2 و 3 و 60 و 124 و 133 و 148 و 155 و 261 و 285

«الم. ذلک الكتاب لا ريب فيه هدي للمتقين. الذين يومنون بالغيب» [1]

اين همان كتابي است كه در آن ترديدي نيست و وسيله هدايت براي همه پرهيزكاران است.

(پرهيزكاران) آنها هستند كه به غيب ايمان مي‌آورند.

(متقين) اشاره به شيعيان حضرت اميرالمومنين علي (عليه السلام ) و (الغيب) اشاره به حضرت حجت ابن الحسن (عجل الله تعالي فرجه ) است. [2]

«فانفجرت منه اثنتا عشرة عينا قد علم كل اناس مشربهم كلوا و اشربوا من زرق الله» [3]

دوازده چشمه آب از آن (سنگ)، جوشید، به طوري كه هر يک (از طوايف دوازده‌گانه بني‌اسرائيل) چشمه مخصوص خود را مي‌شناخت. (گفتيم) از روزي‌هاي الهي بخوريد و بياشاميد.

رسول خدا (صلي الله عليه و آله) در ضمن حديثي طولاني به جابر فرمودند: فالائمة يا جابر اثنا عشر اماما اولهم علي ابن ابي طالب و آخرهم القائم صلوات الله عليهم. [4]

اى جابر، امامان دوازده نفر هستند. اول آنان على بن ابى طالب و آخر آنان قائم مى‌باشد.

«و اذ ابتلى ابراهيم ربه بكلمات فاتمهن.» [5]

(به خاطر بياور) هنگامى كه خداوند ابراهيم را با امتحانات گوناگون آزمود، او به خوبى از عهده آزمايش برآمد.

امام صادق (عليه السلام) به مفضل بن عمر درباره فرمايش خداوند متعال (فاتمهن) فرمودند: (اين كلمه، اشاره به حضرت مهدى (عجل الله تعالي فرجه) است كه خداوند امامت را با امامت او (حضرت قائم) به اتمام رساند. (12 امام) 9 تن از امامان از فرزندان امام حسين (عليه السلام ) مى‌باشند. [6]

«قالوا نعبد إلهک و اله آبائک ابراهيم و اسماعيل و اسحاق الهاً واحداً و نحن له مسلمون.» [7]

گفتندخداى تو و خداى پدرانت، ابراهيم و اسماعيل و اسحاق را مى‌پرستيم، خداوند يكتا و ما در برابر او تسليم هستيم.

امام باقر (عليه السلام) ذیل این آیه، فرمود:

اين آيه «قالوا نعبد الهک» تا آخر، درباره حضرت قائم، جريان دارد. (يعنى مردم) يا خصوص فرزندانش) در زمان ظهور حضرت مهدى (عليه السلام)  مي‌گويند: ما خداى تو و پدرانت ابراهيم و اسماعيل و اسحاق را مى‌پرستيم.[8]

«فاستبقوا الخيرات اينما تكونوا يأت بكم الله جميعا» [9]

در نيكي‌ها و اعمال خير بر يكديگر سبقت بجوئيد، هر كجا باشيد، خداوند شما را حاضر مى‌كند.

امام صادق (عليه السلام) درباره اين آيه شريفه فرمودند: اصحاب قائم، سيصد نفرند و كمى زيادتر از ده نفر، به خدا قسم امت معدودى هستند كه در يک ساعت جمع شوند، هم چون جمع شدن پاره‌هاى ابرها در فصل پائيز.[10]

«و لنبلونكم بشیء من الخوف و الجوع و نقص من الاموال و الأنفس و الثمرات و بشر الصابرين.»[11]

قطعا همه شما را با امورى همچون ترس، گرسنگي، زيان مالى و جانى، و كمبود ميوه‌ها، آزمايش مى‌كنيم و به استقامت كنندكان بشارت ده.

محمد بن مسلم از امام صادق (عليه السلام) روايت مى‌كند كه آن حضرت، فرمود:

(اين آيه) مربوط به قبل از قيام قائم و راجع به نشانه‌هايى از جانب خدا در مورد ابتلاء مومنين است و بشارت ده صابرين را. [12]

«كمثل حبة أنبتت سبع سنابل فى كل سنبلة مائة حبة.) [13]

همانند بذرى هستند، كه هفت خوشه بروياند، كه در هر خوشه، يكصد دانه باشد.

حضرت اميرالمؤمنين على (عليه السلام) در كلام مشروحي درباره وصف حضرت مهدى (عجل الله تعالي فرجه الشریف) فرمود: مهدى (براى فرماندهان ولايات) و به نمايندگان خود پيغام مى‌فرستد كه عدالت را (صد در صد) بين مردم پياده كنيد. در ادامه مى‌فرمايد: (پس از آن) شر و گرفتاري‌ها از بين مى‌رود و به جاى آن بركت و خير، جايگزين خواهد شد، دست آورد كاشتن يک مد، 700 مد خواهد بود. اين است معنى آيه شريفه. [14]

«آمن الرسول بما أنزل اليه من ربه و المؤمنون كل آمن بالله و ملائكته و كتبه و رسله» [15]

پيامبراکرم (صلي الله عليه و آله) به آنچه از طرف پروردگارش بر او نازل شده، ايمان آورده است (او رهبري است كه به تمام سخنان خود كاملأ مؤمن مي‌باشد) و مؤمنان نيز به خدا و فرشتگان و كتابها و فرستادگانش ايمان آورده‌اند.

مؤمنون اشاره به ائمه اطهار (عليه السلام) است كه در حديث مفصلي از پيامبر اسلام (صلي الله عليه و آله) نقل شده است كه: در شب معراج در سمت راست عرش ديدم علي و فاطمه و حسن و حسين و علي بن الحسين و محمد بن علي و جعفربن محمد و موسي بن جعفر و علي بن موسي و محمد بن علي و علي بن محمد وحسن بن علي و مهدي (عليهم السلام) (مانند خورشيدي از نور مي‌درخشند) و همه در حال قيام، مشغول نمازند و مهدي (عليه السلام) در ميان آنان مانند شاخه درخشان است. خداوند متعال فرمود: اي محمد، اينان حجت‌هاي من (روى زمين) و اين مهدي قائم امت و از عترت مي‌باشد، به عزت و جلالم به درستي كه او حجت واجبه بر اوليای من و منتقم از دشمنان من است. [16]

پي‌نوشتها:

[1]. بقره، آيه 3 و 2

[2]. الف) قندوزی حنفی، ينابع المودة ص 443 - ب) غاية المرام، ص 719 - ج) بحار الانوار، ج 51، ص50

[3]. بقره، آيه 60

[4]. غاية المرام، ص 224

[5]. بقره، آيه 124

[6]. الف) المهدي في القرآن، ص 12، نقل از ينابيع الموده، ص 507 - ب) تفسير برهان، ج 1، ص 156

[7]. بقره، آيه 133

[8]. الف) اثبات الهدي، ج 7، ص93 - ب) تفسير برهان، ج 1، ص 156

[9]. بقره، آيه 148

[10]. الف) ينابيع الموده، ص 421 - ب) مجلسی، بحار الانوار، ج 51، ص 58، اصحاب قائم بدون وعده‌اي قبلي جمع مي‌شوند - ج) اثبات الهدي، ج 7، ص 95 - د) غاية المرام، ص 220 - هـ ) تفسير برهان، ج 1، ص 162، اشاره به اصحاب قائم است.

[11]. بقره، آيه 155

[12]. الف) ينابيع الموده، ص 421 - ب) تفسير برهان، ج 1 ، ص 167 - ج) تفسير صافي، ج 1 ، ص 186

[13]. بقره ، آيه 261

[14]. الف) المهدي في القرآن، ص 15 - ب) تفسير برهان، ج 1، ص 253 (حبه، حضرت زهرا (سلام الله عليها) و آخرين سنبله، حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه ) است)

[15]. بقره، آيه 285.

[16]. فرائد السمطين، ج 2 ص 32.