اماكنى فراوان به قدوم مبارک امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) زینت یافته‌اند كه هر كدامشان امروزه به صورت نمادهاى انتظار تبلور نموده‌اند و به شیعیان منتظر تأكید شده است كه در آن مكان‌ها حضور یابند و از غیبت طولانى و وضعیّت آشفته جهان با حضرت درد دل كنند و از خداوند تعجیل فرج حضرت را بخواهند.
در این مقاله به معرفی برخی از این اماکن می‌پردازیم.
1) مسجد مقدس جمكران:
مسجد جمكران در 6 كیلومترى شهر مقدس قم به طرف جادّه كاشان واقع شده است. اگر چه امروزه تقریبا یکی از مناطق 8گانه شهر مقدس قم به شمار می‌آید. این مكان با عظمت، تحت توجّهات و عنایات خاصّه حضرت قرار دارد و خود آن حضرت از شیعیانشان خواسته‌اند كه به این مكان روى آورند و آن را عزیز بدارند.
حضرت به حسن بن مُثله خطاب فرمود:
«به مردم بگو به این موضع (مسجد مقدس جمكران) رغبت كنند و آن را عزیز دارند...»
آنگاه نماز تحیّت مسجد و نماز امام زمان را تعلیم داده سپس فرمودند:
«هركس این دو نماز را بخواند همانند این است كه در خانه كعبه نمازگزارده باشد».[1]
دیر زمانى است كه منتظران عاشق و دل باخته، از سراسر ایران اسلامى و جهان اسلام در شب‌هاى چهارشنبه و جمعه هر هفته، با چشمان اشک‌بار و قلب‌هاى مالامال از محبّت اهل‌بیت (علیهم السلام) به مسجد مقدّس جمكران، مشرف مى‌شوند و اعمال مسجد و نماز امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را بجا آورده و دست به دعا بر مى‌دارند و از طولانى شدن دوران غیبت، مظلومیّت شیعیان و وضعیّت آشفته جهان با حضرت درد دل مى‌كنند و براى حل مشكلات جوامع اسلامى و شفاى مرض‌ها به حضرت متوسّل مى‌شوند و تعجیل فرج حضرت را مصرّانه از خداوند متعال مى‌خواهند.
2) مسجد كوفه:
مسجد كوفه، از مكانهاى مقدس و بارزترین نماد انتظار است. این مسجد مقدس در هنگامه ظهور، پایگاه تبلیغاتى امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) قرار مى‌گیرد. روزگارى شیفتگان خاندان عصمت در مسجد اعظم كوفه پیرو آن منبر مولاى متقیان (علیه السلام) گرد مى‌آمدند و از بیانات گهربارش كسب نور مى‌كردند. در هنگامه ظهور نیز پیرامون منبر آخرین امام نور، گرد آمده و از سخنان گهربارش فیض مى‌برند.
امام صادق (علیه السلام) مى‌فرماید:
«گویى به سوى قائم ((عجل الله تعالی فرجه الشریف) مى‌نگرم كه بر فراز مسجد كوفه قرار گرفته، تعداد 313 تن از یارانش در اطراف او حلقه زده‌اند كه پرچم داران، و فرمان روایان خداوند بر فراز گیتى در میان بندگان خدایند».[2]
امام باقر(علیه السلام) نیز در همین رابطه مى‌فرماید:
«مهدى (عجل الله تعالی فرجه الشریف) وارد كوفه مى‌شود؛ سه گروه درگیر در یک صف براى او گرد مى‌آیند و او بر فراز منبر رفته و خطبه مى‌خواند و مردم آن قدر أشک شوق مى‌ریزند كه متوجّه سخنان او نمى‌شوند».[3]
فضیلت عبادت در مسجد كوفه:
از حضرت ابى جعفر (علیه السلام) در مورد فضایل مسجد كوفه نقل شده كه فرمود:
«اگر مردم به فضیلتى كه در مسجد كوفه است واقف بودند از راه دور توشه برداشته و بر مركب سوار شده و به آنجا مى‌رفتند و سپس فرمودند: یک فریضه در آن مکان بجا آوردن مساوى با یک حج بوده و یک نافله در آن خواندن معادل با یک عمره مى‌باشد».[4]
نیز آن حضرت فرمودند:
«یک نماز واجب در مسجد كوفه معادل با یک حج مقبول بوده و یک نماز مستحبى در آن برابر با یک عمره قبول شده مى‌باشد».[5]
شیوه صالحین از علماء و شیعیان منتظر بر این استوار است كه تشرّف به دیدار حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را از دیرباز درخواست مى‌كرده‌اند به طورى كه بعضى از آنان چهل شب جمعه از مسجد كوفه به مسجد سهله رفته و یا چهل شب چهارشنبه در مسجد سهله بیتوته كرده و تضرّع و زارى و عبادت مى‌نمودند تا به این فیض عظیم نایل شوند[6] و با حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) درد دل نماید و پایان غیبت او را از خدا بخواهند.
3) مسجد سهله:
مسجد سهله، مهمترین مسجد پس از مسجد كوفه است كه در حدود سه كیلومترى شمال غربى مسجد كوفه (در كشور عراق) قرار دارد و از نمادهاى انتظار به شمار مى‌آید. منتظران ظهور حضرت، در مسجد سهله كه خانه امام قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است حضور مى‌یابند و از خداوند تعجیل ظهور حضرت را مى‌طلبند.
در مسجد سهله بُقعه‌اى معروف به مقام مهدى (عجل الله تعالی فرجه الشریف) وجود دارد و زیارت آن حضرت در آن محل شریف براى منتظران مناسب است و از بعضى كتب مزاریه نقل شده كه شایسته است حضرت ولى عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را در این محل در حالی‌كه ایستاده باشند با این استغاثه زیارت كنند: «سلام الله الكامل التام الشّامل العام و...».[7]
امام صادق (علیه السلام) فرموده‌اند:
«گویا حضرت قائم را در مسجد سهله همراه خانواده خود مى‌بینیم».
سپس فرمودند:
«هیچ پیامبرى مبعوث نشد مگر اینكه در این مسجد نماز خواند»
یكى از یاران حضرت به نام ابوبصیر عرض كرد:
«آیا امام قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) همواره در این مسجد خواهد بود؟ فرمود: «آرى مسجد سهله خانه امام قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است».[8]
4 ـ مسجد صعصعه:
مسجد صعصعه، از مساجد شریف كوفه است. جماعتى از منتظران حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را در ماه رجب در آن مسجد مبارک مشاهده كرده‌اند كه دو ركعت نماز بجا آورده و این دعا را خوانده است:
«اللهم یا ذالمن السابغه و الآلاء الوازعه...» ظاهر عمل آن است كه این دعاء مخصوص این مسجد شریف و از اعمال آن است، نظیر دعاهاى مسجد سهله و... و لیكن چون در ماه رجب بوده كه آن حضرت این دعا را خوانده‌اند، احتمال داده شده كه شاید این دعا از دعاهاى ایام رجب باشد و لذا در كتب علما در اعمال ماه رجب نیز ذكر شده است.[9]
در مسجد صعصعه نیز منتظران دل باخته حضور مى‌یابند دست به دعا و نیایش بر مى‌دارند و در فراق امام غایب شان اشک مى‌ریزند و از خداوند تعجیل ظهور حضرت را مى‌خواهند.
5ـ وادی السلام:
یكی از بزرگترین قبرستان‌های جهان اسلام، قبرستان وادی السلام در نجف اشرف می‌باشد. این گورستان علاوه بر وسعت از لحاظ قدمت نیز كهن‌ترین گورستان جهان می‌باشد. وجود مقام هود و صالح (علیهما السلام) و تصریح معصومان بر دفن آن دو بزرگوار در این مكان، از قدمت بسیار زیاد این مكان حكایت می‌كند.[10]
دفن آدم ابوالبشر و نوح پیامبر در نجف اشرف و در داخل ضریح امیرمؤمنان (علیه السلام) دلیل روشنی است بر این كه قدیمی‌ترین مقبره بر فراز كره خاكی در همین منطقه است.[11]
وادی السلام در دوران عهد حضرت امیر (علیه السلام) بارها و ساعتها راز و نیاز آن حضرت را به خود دیده و این مطلب در احادیث فراوانی بیان شده است[12].
امام صادق (علیه السلام) فرمود: هیچ مؤمنی در شرق یا غرب دنیا نمی‌میرد، جز این كه روحش را خداوند متعال به سوی وادی السلام گسیل می‌دارد.[13]
راوی پرسید وادی السلام كجاست؟ فرمود: در میان صحرای كوفه و نجف می‌باشد، گویی با چشم خود می‌بینم كه مخلوقات بسیاری بر فراز منبرهایی از نور نشسته با یكدیگر سخن می‌گویند.
از ویژگیهای وادی السلام این است كه هر كس در آن جا دفن شود، عذاب قبر و سؤال نكیر و منكر از او برداشته می‌شود زیرا تربت امیرالمؤمنین (علیه السلام) چنین خاصیتی را دارد [14] و به همین علت بسیاری از بزرگان وصیت می‌كردند كه جنازه‌شان را به نجف اشرف منتقل كنند و در جوار حرم ملكوتی حضرت علی (علیه السلام) در بهشت روی زمین (وادی السلام) به خاک بسپارند.
6ـ مقام صاحب الزمان در وادی السلام:
مرحوم محدث نوری در مورد تاریخچه مقام حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) می‌نویسد:
در بیرون شهر نجف در سمت غربی قبرستان معروف وادی السلام، مقام مقدس حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) واقع شده است كه از برای آن، صحن، گنبد، مقام و بارگاهی است و در آنجا محرابی است منتسب به حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) كه علت این انتساب معلوم نیست، نمی‌دانیم كه آیا در آن جا كسی آن سرور (امام) را دیده است، یا كرامتی از آن حضرت در آن مكان مقدس ظاهر گشته؟ جز آن كه این مقام شریف از قدیم الایام وجود داشته است.[15]
مرحوم محمدتقی مجلسی (رحمة الله علیه) نیز در كتاب (لوامع صاحب قرانی) كه در سال 1066 هجری قمری نوشته است سفر به عتبات عالیات را به طور مشروح آورده و در ضمن آن فرموده: 28 سال پیش به زیارت امام علی (علیه السلام) مشرف شدم ... اكثر ایام در مقام حضرت صاحب الامر (علیه السلام) می‌بودم كه در خارج نجف اشرف واقع است ... شب‌ها پروانه‌وار بر دور روضه مقدسه می‌گشتم ... روزها در مقام حضرت صاحب‌الامر ...[16]
در كتاب لؤلؤ الصدف فی تاریخ النجف تألیف سید عبدالله مشهور به ثقه الاسلام، كه در تاریخ 1322 هجری قمری تألیف شده[17] آمده است كه در مقام حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) سنگ مرمری هست كه زیارتنامه آن حضرت بر آن حک شده است و تاریخ كنده كاری آن 912 هجری می‌باشد.
از این نوشته‌ها نتیجه می‌گیریم كه این مقام در طول قرون و اعصار به عنوان مقام حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) اشتهار داشته و همه روزه پذیرای خیل عاشقان حضرت بوده است و كرامات و معجزات بی‌شماری از آن بزرگوار در این مقام مشاهده شده و بیماران صعب العلاجی با نفس مسیحاییش شفا یافته‌اند.
پی‌نوشتها:
[1] . میرزا حسین طبرسى نورى، نجم الثاقب، چاپ اسلامیه، ص 212.
[2] . محمد باقر مجلسى، بحار الانوار، (بیروت، مؤسسه الوفاء) ج 52، ص 326.
[3] . ابى الحسن على بن عیسى بن ابى الفتح الاربیلى، كشف الغمه، قم، مكتبه بنى هاشم، المطبعه العلمیه، ج 2، ص 463.
[4] . جعفر بن محمد بن قولویه، كامل الزیارات، مترجم جواد ذهنى تهرانى، ناشر، گنجینه ذهن، چاپ اول 1381، ص 703.
[5] . همان، ص 74، ح 5.
[6] . شیخ عباس قمى، مفاتیح الجنان.
[7] . همان.
[8] . علامه مجلسى، بحار الانوار، پیشین، ج 4، ص 436.
[9] . شیخ عباس قمى، مفاتیح الجنانـ حسین كریمى بیدگلى، فرهنگ موعود. قم، انتشارات حر، ص 222.
[10] . تهذیب الاحكام، ج 6، ص 34.
[11] . همان.
[12] . كلینی، كافی، ج 3، ص 243.
[13] . ارشاد القلوب، ج 2، ص 441. بحارالانوار، ج 100، ص 234.
[14] . ارشاد القلوب، ج 2، ص 439، بحارالانوار، ج 100، ص 233.
[15] . محدث نوری، كشف الاستار، ص 206، رخسار پنهان، ص 368.
[16] . محمدتقی مجلسی، لوامع صاحب قرآنی، ج 8، ص 817.
[17] . الذریعة، ج 18، ص 383.
