باورداشت ظهور يک نجات دهنده بزرگ و رفع كاستىها و مشكلات جامعه بشرى و برچيده شدن بساط ظلم و تبهكارى از ميان انسانها، منحصر به شرقىها و يا اديان نيست؛ بلكه اين يک اعتقاد عمومى و جهانى است كه به شكلهاى مختلف، در عقايد و انديشههاى اقوام گوناگون ديده مىشود.
اين مساله حكايت از ريشهدار بودن و فراگيرى انديشه «منجى گرايى» در كلّ جهان است. البته بايد خاطر نشان ساخت، اين اعتقاد- چنان كه در ميان شيعه بسيار عميق، عينى و راهبردى است- در بين بيشتر مكاتب و اقوام به عنوان آموزهاى اصيل و بنيادين مطرح نيست و به عنوان باورى فرعى و احتمالى تلقّى مىشود. در واقع شيعه با انديشه «مهدويت» زنده و پويا است و با آن زندگى مىكند و نفس مىكشد و آن را ركن اساسى، اعتقاداتش مىداند؛ امّا در ميراث مكتوب و شفاهى بيشتر ملل و اديان، تنها اشاراتى گذرا به آن شده و مطالبى اجمالى درباره آن طرح گشته است. اين اعتقاد، هنوز به عنوان باورى اثرگذار و يقينى تبديل نشده و جايگاه استراتژيک خود را نيافته است! با اين حال همين اشارات و بيانات نيز، نشانگر فراگيرى و ريشه دار بودن انديشه «ظهور رهايى بخش بزرگ» و حقانيت و درستى آن است.
منجى گرايى در غرب
يكى از اعتقادات غربيان مسيحى، باور به بازگشت عيسى مسيح- به عنوان نجات دهنده مسيحيان و تحقق بخش ملكوت و سلطنت الهى- است. با اين حال در ميان اقوام مختلف غربى نيز سخن از يک منجى بزرگ مطرح بوده و پارهاى از افراد از چنين انتظارى بهرهبردارى كردهاند.
نام پنج تن از مدعيان كه از انگلستان برخاستهاند، جيمزنا يلور، يوحنا سوثكات، ريچارد برادرز، جان نيكولز و هنرى جيمز پرينس ذكر شده است .
برخى از فيلسوفان و دانشمندان غربى نيز آشكارا اعلام كردهاند كه جهان در انتظار مصلحى بزرگ است كه زمام امور جهان را به دست گرفته، همه انسانها را زير يک پرچم و يک شعار گرد مىآورد.
به عنوان نمونه: دانشمند بزرگ انيشتين مىگويد: «روزى كه سراسر جهان را صلح و صفا فرا گيرد و مردم با يكديگر دوست و برادر باشند، دور نيست».
در این زمینه به طور فهرستوار مىتوان به بعضى از اقوام و نژادهاى غربى اشاره داشت:
1. نژاد اسلاو بر اين عقيده بودند كه از مشرق زمين، يک نفر برخيزد و تمام قبايل اسلاو را متّحد سازد و آنها را بر دنيا مسلّط گرداند.
2. نژاد ژرمن معتقد بودند، يک نفر فاتح از طوايف آنان قيام مىكند و «ژرمن» را بر دنيا حاكم مىگرداند.
3. اهالى صربستان، انتظار ظهور «ماركوكر اليويچ» را داشتند.
4. ساكنان جزاير انگلستان، از چندين قرن پيش آرزومند و منتظرند كه آرتور از جزيره آلون، ظهور كند و نژاد ساكسون را در دنيا غالب گرداند و سعادت جهان نصيب آنها گردد.
5. اسنها معتقدند پيشوايى در آخرالزمان ظهور كرده، دروازههاى ملكوت آسمان را براى آدميان خواهد گشود.
6. اقوام اسكانديناوى بر اين باورند كه براى مردم دنيا بلاهايى مىرسد و جنگهاى جهانى اقوام را نابود مىسازد؛ آن گاه «اودين» با نيروى الهى ظهور كرده و بر همه چيره مىشود.
7. اقوام اروپاى مركزى، در انتظار ظهور «بوخص» مىباشند.
8. يونانيان مىگويند: «كالويبرگ» نجات دهنده بزرگ ظهور خواهد كرد و جهان را نجات خواهد داد و ....
منجى گرايى در آمريكا، آسيا و آفريقا
بر اساس تحقيقات و بررسىهاى صورت گرفته، اعتقاد به ظهور يک منجى در ميان چينىها، مصريان و ساير ملل و تمدنها و نحلههاى فكرى رايج بوده است.
در ميان قبايل سرخ پوست آمريكايى اين عقيده رايج است كه روزى «گرد» سرخپوستان، ظهور خواهد كرد و آنها را به بهشت زمين رهنمون خواهد ساخت.
ايرانيان باستان معتقد بودند «گرزاسپه» قهرمان تاريخى آنان، زنده است و در كابل خوابيده و صد هزار فرشته او را پاسبانى مىكنند تا روزى كه بيدار شود و قيام كند و جهان را اصلاح نمايد.
چينىها باور داشتند كه «كرشنا» ظهور كرده، جهان را نجات مىدهد.
گروهى از مصريان (كه در حدود 3000 سال پيش از ميلاد در شهر «ممفيس» زندگى مىكردند)، معتقد بودند سلطانى در آخرالزمان با نيروى غيبى بر جهان مسلّط مىشود؛ اختلاف طبقاتى را از بين مىبرد و مردم را به آرامش و آسايش مىرساند.
گروهى ديگر از مصريان باستان معتقد بودند كه فرستاده خدا در آخرالزمان، در كنار خانه خدا پديدار گشته، جهان را تسخير مىكند.
ملل و اقوام مختلف هند، در انتظار مصلحى هستند كه ظهور كرده، حكومت واحد جهانى تشكيل خواهد داد.
برهمائيان از دير زمان بر اين عقيده بودند كه در آخرالزمان، «ويشنو» ظهور مىكند و بر اسب سفيدى سوار مىشود. شمشير آتشين در دست گرفته و مخالفان را خواهد كشت و تمام دنيا برهمن گرديده و به اين سعادت برسد.
اعتقاد به منجى هستى در ميان بوميان مكزيک نيز وجود داشته است و ... .
از مجموع آنچه گفته شده، اين نتيجه به دست مىآيد كه انتظار ظهور يک مصلح آسمانى و نجات دهنده بزرگ، منحصر در اديان نيست و جنبه منطقهاى ندارد؛ بلكه گسترده، فراگير و جهانى است و ريشه در فطرت انسانها و نيازمندى آنان به رفع مشكلات و دشوارىهايشان به دست يک انسان برتر دارد.
