در قرآن آیات متعدی پیرامون مهدویت وجود دارد به عنوان مثال، در سوره جاثیه، دو آيه پیرامون مهدویت وجود دارد که عبارتند از آيات 14ـ 29

الف: «قل للذين آمنوا يغفروا للذين لايرجون أيام الله، ليجزى قوما بما كانوا يكسبون» [1]

به مؤمنان بگو: كسانى را كه اميد به ايام الله (روز رستاخيز) ندارند، مورد عفو قرار دهد تا خداوند در آن روز هر قومى را به اعمالی كه انجام مى‌دادند، جزا دهد.

نقل شده که روزى حضرت سجاد (عليه السلام) خواست يكى از غلامان خود را به جهت خطایی که مرتکب شده بود، تأديب كند، آن غلام آيه فوق را تلاوت نمود. لذا حضرت از او درگذشت، غلام گريه كرد، حضرت به او فرمود: چرا گريه مى‌كنى؟ غلام عرض كرد: اى مولاى من معلوم مى‌شود من از كسانى هستم كه به روزهاى خدا- ايام الله- اميدوارى ندارم. حضرت فرمود: تو اميد دارى؟ غلام، عرض كرد: بلى اى مولاى من. حضرت فرمود: تو در راه رضاى خدا آزادى، من دوست ندارم مالک! بنده‌اى باشم كه به ايام الهى اميدوار است. برو كنار قبر رسول خدا (صلي الله عليه و آله) دعا كن و بگو، پروردگارا على بن الحسين (عليه السلام) را بيامرز. [2]

و نيز از حضرت صادق (عليه السلام)، روايت شده كه پيرامون ايام الله فرمود: «اميدوارى در آيه مذكور سه روز است:

ا- روز قيام قائم، مهدى (عليه السلام)

2- روز رجعت.

3- روز قيامت.» [3]

ب: «هذا كتابنا ينطق عليكم بالحق» ]4]

اين كتاب ماست كه به حق با شما سخن مى‌گويد.

ابى‌بصير مى‌گويد: به امام صادق (عليه السلام)، عرض كردم: منظور كلام خدا از «هذا كتابنا ينطق عليكم بالحق»، چيست؟

حضرت فرمود: «كتاب كه سخن نمى‌گويد، بلكه محمد و اهل بيت او- (اول آنها على اميرالمؤمنين و آخرينشان قائم(عليه السلام)- آنهايند كه ناطقون به كتاب مى‌باشند». [5]

اولين سخن قائم آل محمد (عجل الله تعالي فرجه الشریف)، هنگام ظهور كنار كعبه، «أنا بقية الله» است. سپس اين آيه را «بقية الله خير لكم إن كنتم مؤمنين» [6] تلاوت مى‌كند. [7]

پي‌نوشت:

[1]. جاثيه، آيه 14

[2]. تفسير جامع ج 6 ص 302

[3]. قندوزی حنفی، ينابيع الموده ص 428

[4]. جاثيه، آيه 29

[5]. مجلسی، بحار الانوار ج 23 ص 197

[6]. سوره هود، آيه 86

[7]. المهدي الوعود عند علماء اهل السنه ص 131

در این سوره سه آيه پیرامون بحث مهدویت وجود دارد که عبارتند از آيات 3-33- 36

«و أذان من الله و رسوله الى الناس يوم الحج الا كبر» [1]

و اين اعلامى از ناحيه خدا و پيامبرش به (عموم) مردم در روز حج اكبر (روز عيد قربان) است.

امام باقر و امام صادق (عليهما السلام) فرمودند: «اين حج بزرگ، هنگام ظهور قائم ماست، كه مردم را به سوى خود دعوت كند». [2]

«هو الذى أرسل رسوله بالهدى و دين الحق ليظهره على الدين كله و لوكره ا لمشركون» [3]

او كسي است كه رسولش را با هدايت و آيين حق فرستاده تا او را بر همه آيين‌ها  غالب گرداند، هر چند مشركان، كراهت داشته باشند.

ابن بصير و سماعه هر دو از امام صادق (عليه السلام) روايت مى‌كنند كه آن حضرت، فرمود:

«به خدا سوگند، تأويل اين آيه تا ظهور قائم (عليه السلام) صدق نمى‌كند، زمانى كه حضرت قائم ظاهر شود، مشركى باقى نخواهد ماند، مگر آن كه خروج او را كراهت داند و مشركى باقى نماند مگر آن كه نابود مى‌شود تا جائى كه اگر كافرى در شكم سنگ سختى باشد، آن سنگ گويد، اى مؤمن در شكم من كافرى مستقر است، مرا بشكن و او را بكش. [4]

«إن عده الشهور عندالله اثتا عشر شهرأ فى كتاب الله يوم خلق السموات و الارض» [5]

تعداد ماه‌ها نزد خداوند در كتاب (آفرينش) الهى از آن روز كه آسمانها و زمين را آفريده، دوازده ماه است.

داود بن كثير از امام صادق (عليه السلام) روايت كرده است كه آن حضرت، فرمود:

«منظور از «عدة الشهور»، در اين آيه، اينها هستند:

ا- اميرالمؤمنين على بن ابی اطالب (عليه السلام).

2- حسن بن على (عليه السلام).

3- حسين بن على (عليه السلام).

4- على بن الحسين (عليه السلام).

5- محمد بن على (الباقر) (عليه السلام).

6- جعفر بن محمد (الصادق) (عليه السلام).

7- موسى بن جعفر (الكاظم) (عليه السلام).

8- على بن موسى (الرضا) (عليه السلام).

9- محمد بن علي (الجواد) (عليه السلام).

10- على بن محمد (الهادى) (عليه السلام).

11- حسن بن على (العسكرى) (عليه السلام).

12- حجت بن الحسن (المهدى) (عليه السلام).

سپس حضرت فرمود: اى داود آيا مى‌دانى نام آنان از چه زمانى بوده است؟ عرض كردم: خدا و رسولش و شما مى‌دانيد. حضرت فرمود: دو هزار سال قبل از اين كه خداوند متعال آدم را خلق نمايد.» [6]

«و قاتلوا المشركين كافة كما يقاتلونكم كافة» [7]

و با مشركان (به هنگام نبرد) دسته جمعى پيكار كنيد، همان گونه كه آنها دسته جمعى با شما پيكار مى‌كنند.

زراره مى‌گويد: از امام باقر (عليه السلام) تأويل اين آيه را پرسيدند و حضرت فرمود: «موقع تأويل اين آيه نرسيده، هر كس قيام قائم ما را درک كند و آن جناب را ببيند، تأويل آن را مى‌بيند و دين محمد (صلي الله عليه و آله) تا جائى كه شب و روز است، گسترش مى‌يابد، به گونه‌اى كه در پشت زمين مشركى نباشد. همان‌گونه كه خداوند فرموده است. [8]

پي‌نوشتها:

[1]. توبه، آيه 3.

[2]. الف ) بحار الانوار ج 51 ص 55 -   ب) اثبات الهدي ج 7 ص 99.

[3]. توبه آيه 33.

[4]. الف ) ينابيع الموده ص 423 - ب ) بحار الانوار ج 51 ص 50 - ج ) غايه المرام ص 732.

[5]. توبه آيه 36.

[6]. تفسير برهان ج 2 ص 123.

[7]. توبه بخشي از آيه 36.

[8]. ينابيع الموده ص 423.

در این سوره، يک آيه پیرامون مهدویت، مى‌باشد.

«فآمنوا بالله و رسوله و النور الذي انزلنا و الله بما تعملون خبير.» [1]

به خدا و رسول او و نورى كه نازل كرده‌ايم، ايمان بياوريد و بدانيد خدا به آنچه انجام مى‌دهيد، آگاه است.

زيد بن ارقم می‌گوید:

هنگامى كه پيامبر اسلام (صلي الله عليه و آله) در حجة البلاغ به غدير خم رسيد و دستور ايستادن و نماز را داد، خطبه خواند و اين آيه را تلاوت نمود و فرمود: اى مردم اين نور، منم، سپس بعد از من على، سپس از نسل او (جانشينان) تا قائم مهدى (عجل الله تعالي فرجه الشریف)  مى‌باشد.[2]

پي‌نوشت:

[1]. سوره تغابن، آيه 8

[2]. المهدي في القرآن ص 241

در این سوره، یک آيه پیرامون بحث مهدویت وجود دارد.

« و ذلک دين القيمة» [1]

و اين است آئين مستقيم و صحيح و پايدار.

ابي‌بصير از امام صادق (عليه السلام)چنین نقل مي‌كند كه حضرت در تفسير آيه « و ذلک دين القيمة» فرمودند: خداوند متعال مي‌فرمايد:

اين دين، دين قائم آل محمد (عجل الله تعالي فرجه الشریف) است. [2]

همان دين واقعي و حقيقي و پياده كردن آن به تمام معني دين كه به دست مبارک حضرت بقيه الله الاعظم (عجل الله تعالي فرجه الشریف) در اين جهان به اجرا گذاشته مي‌شود و در وقت ظهور حضرت مو به مو، به آن عمل خواهد شد.

پي‌نوشتها:

[1]. سوره بينة، آيه 5

[2]. غاية المرام، ص 757

در این سوره نه آيه پیرامون بحث مهدویت وجود دارد که عبارتند از آيات 2 و 3 و 60 و 124 و 133 و 148 و 155 و 261 و 285

«الم. ذلک الكتاب لا ريب فيه هدي للمتقين. الذين يومنون بالغيب» [1]

اين همان كتابي است كه در آن ترديدي نيست و وسيله هدايت براي همه پرهيزكاران است.

(پرهيزكاران) آنها هستند كه به غيب ايمان مي‌آورند.

(متقين) اشاره به شيعيان حضرت اميرالمومنين علي (عليه السلام ) و (الغيب) اشاره به حضرت حجت ابن الحسن (عجل الله تعالي فرجه ) است. [2]

«فانفجرت منه اثنتا عشرة عينا قد علم كل اناس مشربهم كلوا و اشربوا من زرق الله» [3]

دوازده چشمه آب از آن (سنگ)، جوشید، به طوري كه هر يک (از طوايف دوازده‌گانه بني‌اسرائيل) چشمه مخصوص خود را مي‌شناخت. (گفتيم) از روزي‌هاي الهي بخوريد و بياشاميد.

رسول خدا (صلي الله عليه و آله) در ضمن حديثي طولاني به جابر فرمودند: فالائمة يا جابر اثنا عشر اماما اولهم علي ابن ابي طالب و آخرهم القائم صلوات الله عليهم. [4]

اى جابر، امامان دوازده نفر هستند. اول آنان على بن ابى طالب و آخر آنان قائم مى‌باشد.

«و اذ ابتلى ابراهيم ربه بكلمات فاتمهن.» [5]

(به خاطر بياور) هنگامى كه خداوند ابراهيم را با امتحانات گوناگون آزمود، او به خوبى از عهده آزمايش برآمد.

امام صادق (عليه السلام) به مفضل بن عمر درباره فرمايش خداوند متعال (فاتمهن) فرمودند: (اين كلمه، اشاره به حضرت مهدى (عجل الله تعالي فرجه) است كه خداوند امامت را با امامت او (حضرت قائم) به اتمام رساند. (12 امام) 9 تن از امامان از فرزندان امام حسين (عليه السلام ) مى‌باشند. [6]

«قالوا نعبد إلهک و اله آبائک ابراهيم و اسماعيل و اسحاق الهاً واحداً و نحن له مسلمون.» [7]

گفتندخداى تو و خداى پدرانت، ابراهيم و اسماعيل و اسحاق را مى‌پرستيم، خداوند يكتا و ما در برابر او تسليم هستيم.

امام باقر (عليه السلام) ذیل این آیه، فرمود:

اين آيه «قالوا نعبد الهک» تا آخر، درباره حضرت قائم، جريان دارد. (يعنى مردم) يا خصوص فرزندانش) در زمان ظهور حضرت مهدى (عليه السلام)  مي‌گويند: ما خداى تو و پدرانت ابراهيم و اسماعيل و اسحاق را مى‌پرستيم.[8]

«فاستبقوا الخيرات اينما تكونوا يأت بكم الله جميعا» [9]

در نيكي‌ها و اعمال خير بر يكديگر سبقت بجوئيد، هر كجا باشيد، خداوند شما را حاضر مى‌كند.

امام صادق (عليه السلام) درباره اين آيه شريفه فرمودند: اصحاب قائم، سيصد نفرند و كمى زيادتر از ده نفر، به خدا قسم امت معدودى هستند كه در يک ساعت جمع شوند، هم چون جمع شدن پاره‌هاى ابرها در فصل پائيز.[10]

«و لنبلونكم بشیء من الخوف و الجوع و نقص من الاموال و الأنفس و الثمرات و بشر الصابرين.»[11]

قطعا همه شما را با امورى همچون ترس، گرسنگي، زيان مالى و جانى، و كمبود ميوه‌ها، آزمايش مى‌كنيم و به استقامت كنندكان بشارت ده.

محمد بن مسلم از امام صادق (عليه السلام) روايت مى‌كند كه آن حضرت، فرمود:

(اين آيه) مربوط به قبل از قيام قائم و راجع به نشانه‌هايى از جانب خدا در مورد ابتلاء مومنين است و بشارت ده صابرين را. [12]

«كمثل حبة أنبتت سبع سنابل فى كل سنبلة مائة حبة.) [13]

همانند بذرى هستند، كه هفت خوشه بروياند، كه در هر خوشه، يكصد دانه باشد.

حضرت اميرالمؤمنين على (عليه السلام) در كلام مشروحي درباره وصف حضرت مهدى (عجل الله تعالي فرجه الشریف) فرمود: مهدى (براى فرماندهان ولايات) و به نمايندگان خود پيغام مى‌فرستد كه عدالت را (صد در صد) بين مردم پياده كنيد. در ادامه مى‌فرمايد: (پس از آن) شر و گرفتاري‌ها از بين مى‌رود و به جاى آن بركت و خير، جايگزين خواهد شد، دست آورد كاشتن يک مد، 700 مد خواهد بود. اين است معنى آيه شريفه. [14]

«آمن الرسول بما أنزل اليه من ربه و المؤمنون كل آمن بالله و ملائكته و كتبه و رسله» [15]

پيامبراکرم (صلي الله عليه و آله) به آنچه از طرف پروردگارش بر او نازل شده، ايمان آورده است (او رهبري است كه به تمام سخنان خود كاملأ مؤمن مي‌باشد) و مؤمنان نيز به خدا و فرشتگان و كتابها و فرستادگانش ايمان آورده‌اند.

مؤمنون اشاره به ائمه اطهار (عليه السلام) است كه در حديث مفصلي از پيامبر اسلام (صلي الله عليه و آله) نقل شده است كه: در شب معراج در سمت راست عرش ديدم علي و فاطمه و حسن و حسين و علي بن الحسين و محمد بن علي و جعفربن محمد و موسي بن جعفر و علي بن موسي و محمد بن علي و علي بن محمد وحسن بن علي و مهدي (عليهم السلام) (مانند خورشيدي از نور مي‌درخشند) و همه در حال قيام، مشغول نمازند و مهدي (عليه السلام) در ميان آنان مانند شاخه درخشان است. خداوند متعال فرمود: اي محمد، اينان حجت‌هاي من (روى زمين) و اين مهدي قائم امت و از عترت مي‌باشد، به عزت و جلالم به درستي كه او حجت واجبه بر اوليای من و منتقم از دشمنان من است. [16]

پي‌نوشتها:

[1]. بقره، آيه 3 و 2

[2]. الف) قندوزی حنفی، ينابع المودة ص 443 - ب) غاية المرام، ص 719 - ج) بحار الانوار، ج 51، ص50

[3]. بقره، آيه 60

[4]. غاية المرام، ص 224

[5]. بقره، آيه 124

[6]. الف) المهدي في القرآن، ص 12، نقل از ينابيع الموده، ص 507 - ب) تفسير برهان، ج 1، ص 156

[7]. بقره، آيه 133

[8]. الف) اثبات الهدي، ج 7، ص93 - ب) تفسير برهان، ج 1، ص 156

[9]. بقره، آيه 148

[10]. الف) ينابيع الموده، ص 421 - ب) مجلسی، بحار الانوار، ج 51، ص 58، اصحاب قائم بدون وعده‌اي قبلي جمع مي‌شوند - ج) اثبات الهدي، ج 7، ص 95 - د) غاية المرام، ص 220 - هـ ) تفسير برهان، ج 1، ص 162، اشاره به اصحاب قائم است.

[11]. بقره، آيه 155

[12]. الف) ينابيع الموده، ص 421 - ب) تفسير برهان، ج 1 ، ص 167 - ج) تفسير صافي، ج 1 ، ص 186

[13]. بقره ، آيه 261

[14]. الف) المهدي في القرآن، ص 15 - ب) تفسير برهان، ج 1، ص 253 (حبه، حضرت زهرا (سلام الله عليها) و آخرين سنبله، حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه ) است)

[15]. بقره، آيه 285.

[16]. فرائد السمطين، ج 2 ص 32.

پاسخ:

از ديدگاه قرآن، خداوند متعال مي‌فرمايد: «يا ايها الذين آمنوا اتقوا الله و كونوا مع الصادقين» [1]؛ «اي مومنين، تقوا پيشه كرده و همراه با صادقين باشيد.»

مقصود از صادقين در آيه برخي از مومنين است نه جميع آنان حال اين بعض چه خصوصياتي بايد داشته باشد؟

از خود آيه استفاده مي‌شود كه مقصود از صادقين كساني هستند كه صادق علي الاطلاق هستند و لذا به شورت مطلق نیز، به اطاعت از آنها، امر شده است تا افراد مطيع با اقتدا و هدايت از آنها به حق و حقيقت و سعادت نايل آيند. نتيجه اينكه  «صادقين» در آيه، همان حاملان وحي و خلفاي رسول و امينان شرع و حاميان دين و ائمه هدايت و چراغهاي هدايتند، كساني كه خداوند رجس و پليدي را از آنان دور كرده و از هر عيب و نقصي پاكشان كرده است و اينان كساني غير از اهل بيت عصمت و طهارت (علیهم السلام) نيستند كه اول آنها اميرالمومنين علي بن ابي طالب (عليه السلام) و آخر آنها مهدي موعود (عليه السلام)، است.

فخر رازي، از علمای اهل‌سنت، از آيه فوق، استفاده عصمت كرده و مي‌گويد: «از اين آيه استفاده مي‌شود كه در هر زمان بايد صادقين معصوم، موجود باشند ...». [2]

مرحوم شیخ كليني به سند خود از بريد بن معاويه عجلي نقل كرده كه از امام باقر (عليه السلام) درباره آيه «اتقوا الله و كونوا مع الصادقين»، سؤال كردم؟ حضرت فرمود: «ايانا عني» [3]؛ «]خداوند متعال، از صادقین[، ما را قصد كرده است.»

و نيز به سند خود از امام رضا (عليه السلام) در ذيل آيه فوق نقل كرده كه آن حضرت، فرمود: «الصادقون هم الائمة» [4]؛ «صادقين همان ائمه‌اند ...»

حاكم حسكاني حنفي نیز به سند خود از عبدالله بن عمر در تفسير آيه فوق نقل كرده كه مقصود از آن محمد و اهل بيت او هستند. [5]

سبط بن جوزي هم از قول علما در تفسير آيه فوق نقل كرده كه مقصود از آيه اين است كه با علي و اهل بيتش باشيد. [6]

لازم به ذکر است که در آیه به طور مطلق و در همه امور و شرایط و بدون عیچ قید و شرطی به بودن و کون با صادقین، امر شده‌ایم و از آنجا که بر اساس ادله عقلی و نقلی، امر به اطاعت به صورت مطلق از کسی، مستلزم معصوم بودن اوست وگرنه تناقض لازم آمده و تناقض از خداوند حکیم محال است، می‌گوییم، همراهی و کون با صادقین، یعنی اقتدا به آنها و اقتدا و تمسک به صادقین به معنای اطاعت مطلق از اهل بیت (علیهم السلام) است.

پي‌نوشتها:

[1]. سوره توبه، آيه 119.

[2]. تفسير فخر رازي، ج 16، ص 220.

[3]. کلینی، كافي، ج 1، ص 208.

[4]. کلینی، كافي، ج 1، ص 208.

[5]. حاکم حسکانی، شواهد التنزيل، ج 1، ص 345.

[6].  سبط ابن جوزی، تذكرة الخواص، ص 16.

منبع: موعود شناسي و پاسخ به شبهات، علي اصغر رضواني، انتشارات مسجد مقدس جمكران

پاسخ:

قرآن كريم در قسمتي از آيه 11 سوره رعد مي‌فرمايد: «اِنَّ اللّهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوم حَتّي يُغَيِّروا ما بِاَنفُسِهِم؛ خداوند سرنوشت هيچ قوم و ملتي را تغيير نمي‌دهد، مگر آن كه آنها خود را تغيير دهند.»

از اين آيه مي‌توان استفاده كرد كه علت اصلي غيبت امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) خود مردم بوده‌اند.

مردم كارهايي انجام داده‌اند كه سبب شده سرنوشتشان تغيير كند و امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) غيبت نمايد؛ به همين جهت گفته شده است: «وجوده لطف و غيبته منا» [1]، وجود امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) لطفي از ناحيه خداوند است و علت غيبتش ما هستيم، اگر ما زمينه ظهورش را فراهم كنيم، آن حضرت آشكار خواهد شد.

برخي فلسفه‌هاي غيبت آن حضرت عبارتند از:

الف: تحقق وعده الهي مبني بر برپايي حكومت جهاني امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) از آن جا كه خداوند در قرآن به مؤمنين و مستضعفين وعده حكومت جهاني داده است (نور، 55؛ قصص، 5) براي تحقق آن شرايط خاصي لازم است كه فراهم شدن برخي بر عهده جامعه است و آن تنها با گذشت زمان و آماده شدن مردم ميسر خواهد شد، مانند اظهار نياز مردم جامعه؛ به بن‌بست رسيدن قوانين موجود مادي جوامع؛ پيشرفت علمي و فرهنگي تا حدودي كه همه ظرفيت پذيرش يک فرهنگ كامل و پيشرفته را پيدا كنند و همينطور تكامل وسايل ارتباط جمعي براي سهولت ارتباط با همه انسانهاي كره زمين و مطلع ساختن آنها از قوانين و اصول حاكم بر جهان و بالاخره نياز چنين جامعه‌اي به نيروهاي فعال و سازنده. [2]

ب: حراست از جان آن حضرت براي روز موعود (برپايي حكومت جهاني) آنچه تاكنون تاريخ گواه آن بوده جلوگيري از اجراي قوانين اسلام به هر نحوي صورت گرفته تا حدي كه اقدام به شهادت رساندن و از ميان برداشتن رهبران جامعه اسلامي نمودند. حال اگر خداوند آخرين حجت خود بر روي زمين را همچون ساير ائمه به حال عادي وامي‌گذاشت، حكومتهاي ظالم بيكار ننشسته و او را از ميان برمي‌داشتند و اين وعده الهي محقق نمي‌شد. از اين رو برخي روايات فلسفه غيبت را حراست از جان آن حضرت دانسته‌اند. [3]

ج: غيبت آن حضرت بر اساس سنت الهي صورت گرفته، سابقاً اين سنت براي پيامبران ديگر نيز به اجرا در آمده استف مانند حضرت موسي كه خداوند وي را در خانه فرعون پرورش داده كه تا مدتها به عنوان فردي معمولي ميان مردم مي‌زيست سپس هنگامي كه زمينه ظهورش فراهم گرديد خداوند او را بر همگان آشكار نمود. [4]

پي‌نوشت‌ها:

[1]. تهذيب الاصول، تقريرات امام خميني، شيخ جعفر سبحاني، ج 3، ص 146، انتشارات دارالفكر، قم.

[2]. ر.ک: پرسش ها و پاسخهاي مذهبي، آيت الله مكارم شيرازي و آيت الله جعفر سبحاني، ج 2، ص 160 ـ 168، انتشارات نسل جوان.

[3]. ر.ک: بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 52، ص 97، 98، داراحياء التراث العربي.

[4]. ر.ک: مجلسی، بحارالانوار، همان، ج 51، ص 224.

پاسخ:

از سوره قدر به خوبي استفاده مي‌شود كه ملائكه شب قدر در هر سال به جهت هر كاري بر زمين فرود مي‌آيند.

«انا انزلناه في ليلة القدر* و ما ادراک ما ليلة القدر* ليلة القدر خير من الف شهر* تنزل الملائكة و الروح فيها باذن ربهم من كل امر* سلام هي حتي مطلع الفجر» [1]

«ما آن [قرآن] را در شب قدر نازل كرديم و تو چه ميداني شب قدر چيست ؟! شب قدر بهتر از هزار ماه است. فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگارشان براي [تقدير] هر كاري نازل مي‌شوند. شبي است سرشار از سلامت [و بركت و رحمت ] تا طلوع سپيده».

در سوره دخان نيز به اين موضوع اشاره شده است . آنجا كه مي‌فرمايد:

«حم* و الكتاب المبين* انا انزلناه في ليلة مباركة انا كنا منذرين* فيها يفرق كل امر حكيم.» [2]

«حم. سوگند به اين كتاب روشنگر كه ما آن را در شبي پر بركت نازل كرديم. ما همواره انذار كننده بوده‌ايم . در آن شب هر امري بر اساس حكمت [الهي] تدبير و جدا مي‌گردد.»

ماه رمضان تا روز قيامت تكرار مي‌شود و در نتيجه ليلة القدر نيز تا روز قيامت استمرار دارد پس نزول ملائكه و روح نيز در هر شب قدر تكرار مي‌شود.

حال سوال اين است که ملائكه و روح كه در هر سال شب قدر بر زمين فرود مي‌آيند، بعد از رسول خدا (صلي الله عليه و آله)، بر چه كسي وارد مي‌شوند؟

با تامل و دقت پي مي‌بريم كه در هر زمان بايد امامي كامل و معصوم وجود داشته باشد تا محل نزول ملائكه و روح گردد. امام باقر (عليه السلام) فرمودند: «يا معشر الشيعة! خاصموا بسورة (انا انزلناه ) تفلجوا، فوالله اءنها لحجة الله تبارک و تعالي علي الخلق بعد رسول الله و اءنها لسيدة دينكم و انها لغاية علمنا. يا معشر الشيعة ! خاصموا ب‍( حم * والكتاب المبين ) فاءنها لولاة الامر خاصة بعد الرسول الله» [3]

«اي جماعت شيعه با خصم خود به سوره «انا انزلناه» محاجه كنيد كه پيروز خواهيد شد، پس سوگند به خدا كه اين سوره از براي حجت خداوند تبارک و تعالي بعد از رسول است. اين سوره همانا مدرک دين شما و نهايت علم ما است. اي جماعت شيعه با آيه «حم و الكتاب المبين ...» بحث كنيد؛ زيرا اين آيات اختصاص به واليان امر بعد رسول خدا دارد ...».

و نيز فرمود: «و ايم الله! ان من صدق بليلة القدر، ليعلم انها لنا خاصة ...» [4]

«به خدا سوگند، همانا هر كس تصديق كند، ليلة القدر را علم پيدا مي‌كند كه از براي ما است ...»

امام امير المومنين (عليه السلام) به ابن عباس فرمود:

«ان ليلة القدر في كل سنة و انه ينزل في تلک اليلة امر السنة و ان لذلک الامر ولاة بعد رسول الله. فقلت: من هم؟ فقال: انا و احد عشر من صلبي ائمة محدثون ...» [5]

«همانا در هر سال ليلة القدر است، در آن شب امر يکسال بر واليان بعد از رسول خدا (صلي الله عليه و آله)، نازل می‌شود. ابن عباس مي‌گويد: عرض كردم: آنان چه كساني هستند؟ حضرت فرمود: من و يازده نفر از صلب من كه همگي امام و محدثند.»

رسول خدا (صلي الله عليه و آله) به اصحاب خود فرمودند: «آمنوا بليلة القدر، انها تكون لعلي بن ابي طالب و لولده الاحد عشر من بعده» [6]

«به ليلة القدر ايمان آورديد؛ زيرا براي علي بن ابي طالب و يازده فرزند بعد از اوست.»

پي‌نوشت‌ها:

[1]. سوره قدر، آيه 1 - 5.

[2]. سوره دخان، آيه 1 - 4.

[3]. کلینی، كافي، ج 1، ص 249.

[4]. کلینی، كافي، ج 1، ص 252 و 253 ، ح 9

[5]. کلینی، كافي، ج 1، ص 247 و 248 ، ح 2.

[6]. ابن بابویه، كمال الدين، ج 1، ص 280 و 281 ، ح 3.

منبع: موعود شناسي و پاسخ به شبهات، علي اصغر رضواني، انتشارات مسجد مقدس جمكران

در این سوره پنج آيه پیرامون مهدویت وجود دارد که در ادامه به بیان آنها می‌پردازیم.

«شهدالله انه لا اله الا هو و الملئكة و اولو العلم قائما بالقسط لا اله الا هو العزيز الحكيم* إن الدين عند الله الاسلام». [1]

«خداوند شهادت داد، كه خدايي جز او نيست كه قائم به عدل است و ملائكه و دانشوران نيز گواهى داده‌اند، خدايي جز آن خداي عزيز و حكيم نيست. همانا دين نزد خدا اسلام است.»

محمد بن عثمان سمرى (ثائب خاص حضرت حجت) مي‌گويد:

چون حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشریف) متولد شد، نورى از بالاي سر او تابيد و سر به آسمان كشيد، سپس آن جناب به سجده افتاد و سر بلند نمود و اين آيه را خواند: «شهد الله انه لا اله» تا آخر آيه. [2]

«و له اسلم من في السموات و الارض طوعا و كرها و اليه يرجعون». [3]

«تمام كساني كه در آسمان‌ها و زمين هستند، از روي اختيار يا از روي اجبار در برابر (فرمان) او تسليمند و به سوي او باز مي‌گردند.»

رفاعه بن موسي مي‌گويد: از امام جعفر صادق (عليه السلام) شنيدم كه فرمود: در زمان ظهور قائم آل محمد (عجل الله تعالي فرجه الشریف)  زميني باقي نمي‌ماند مگر آن كه در آن به شهادت ندا مي‌شنوند. [4]

«و تلک الايام نداولها بين الناس.» [5]

«و ما اين روزها (پيروزي و شكست) را در ميان مردم مي‌گردانيم (كه اين خاصيت زندگي جهان است).»

امام صادق (عليه السلام) ذیل این آیه، فرمودند: از زمان خلقت آدم، دولتي از خدا و دولتي از شيطان بوده پس در اين زمان، دولت خدا كجا است؟ آري صاحب دولت خدا فقط قائم آل محمد (عجل الله تعالي فرجه الشریف) است. [6]

«و ليمحص الله الذين آمنوا و يمحق الكافرين.» [7]

«و تا خداوند افراد با ايمان را خالص گرداند و ورزيده شوند و كافران را تدريجا نابود سازد.»

ابن عباس مي‌گويد: پيامبر اسلام (صلي الله عليه و آله) فرمود: همانا علي، وصي من است و قائم منتظر مهدي از فرزندانش مي‌باشد كه زمين را پر از عدل و داد مي‌كند، پس از آن كه از جور و ستم پر شده باشد، سوگند به آن كس كه مرا به حق، بشير و نذير برانگيخت، كساني كه ثابت قدم بمانند محققاً از كبريت احمر عزيزتر و گران بهاترند، جابر بن عبدالله برخاست و عرض كرد: اي رسول خدا، آيا براي قائم از فرزندان شما غيبتي باشد؟ فرمود: آري. سپس اين آيه را تلاوت نمود: «و ليمحص الله الذين آمنوا» تا آخر آيه. [8]

«يا ايها الذين آمنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتقو الله لعلكم تفلحون.» [9]

«اي كساني كه ايمان آورده‌ايد (در برابر مشكلات و هوس‎ها) استقامت كنيد و در برابر دشمنان (نيز) استقامت نماييد و از مرزهاي خود مراقبت به عمل آوريد و تقوي الهي پيشه سازيد، شايد رستگار شويد.»

يزيد بن معاويه عجلي از امام باقر (عليه السلام) نقل كرده كه حضرت درباره تفسير اين آيه فرمود: اي كساني كه ايمان آورده‌ايد، بر انجام واجبات صبر و استقامت داشته باشيد و در برابر آزار و اذيت دشمنان بردبار و صبور باشيد و با امام خودتان حضرت مهدي منتظر (عجل الله تعالي فرجه الشریف) در تماس و ارتباط باشيد.[10]

پي‌نوشتها:

[1]. آل عمران ، آيات 18 ـ 19

[2]. اثبات الهدي ، ج 7 ، ص 294

[3]. آل عمران ، آيه 83

[4]. الف ) ينابيع الموده ، ص 421 - ب ) غايه المرام ، 727 - ج ) اثبات الهدي ، ج 7 ، ص 294

[5]. آل عمران ، آيه 140

[6]. بحار الانوار ، ج 51 ، ص 54

[7]. آل عمران ، آيه 141

[8]. الف) ينابيع الموده ، ص 448 - ب) اثبات الهدي ، ج 6 ص 390 - ج ) فرائد السمطين ، ج 2 ، ص 335

[9]. آل عمران ، آيه 200

[10]. الف) ينابع الموده ، ص 421 - ب) غايه المرام ، ص 727 - ج) تفسير برهان ، ج 1 ، ص 334

در این سوره دو آیه پیرامون بحث مهدویت وجود دارد که عبارتند از آيات 8 و 39

«ليحق الحق و يبطل الباطل و لوكره المجرمون.» [1]

«تا حق تثبيت شود و باطل از ميان برود، هر چند مجرمان كراهت داشته باشند.»

جابر مى‌گويد:

شنيدم امام باقر (عليه السلام) درباره آيه شريفه «ليحق الحق و يبطل الباطل ...» مى‌فرمود: مراد اين است كه هنگام خروج، حضرت قائم (عجل الله تعالي فرجه الشریف)، حق آل محمد (عليهم السلام) را تثبيت كند و باطل را براندازد كه اشاره به بنى اميه است. [2]

«و قاتلوهم حتى لاتكون فتنة و يكون الدين كله لله.» [3]

«و با آنها پيكار كنيد تا فتنه (شرک و سلب آزادى) برچيده شود و دين (و پرستش) همه مخصوص خدا باشد.»

محمد بن مسلم گويد:

به امام باقر (عليه السلام) عرض كردم، تأويل آيه شريفه «و قاتلوهم ...» را بفرماييد. حضرت فرمود: هنوز تأويل اين آيه فرا نرسيده است، هنگامى كه قائم ما قيام كند، كساني كه در آن زمان بر روى زمين باشند، تأويل اين آيه را خواهند ديد و دين محمد (صلي الله عليه و آله) جهان را فرا خواهد گرفت و مشركى بر روى زمين باقى نخواهد ماند. [4]

پي‌نوشتها:

[1]. انفال آيه 8

[2]. الف ) تفسير برهان ج 2 ص 68 - ب ) اثبات الهدي  ج 7 ص 98

[3]. انفال آيه 39

[4]. الف ) ينابيع الموده ص 423 - ب ) مجموع البيان ج 4 ص 543 - ج ) تفسير صافي ج 2 ص 303 - د ) غايه المرام ص 731