در قرآن کریم آیات متعددی پیرامون امام زمان وجود دارد به عنوان مثال، در سوره احزاب دو آيه پیرامون مهدویت وجود دارد که عبارتند از  آيات 6 و 33

الف: «وأولوا الأرحام بعضهم أولى ببعض في كتاب الله» [1]

و خويشاوندان نسبت به يكديگر در آنچه خدا مقرر داشته اولى هستند.

ابن بابويه از حضرت امام حسين (عليه السلام) روايت كرده، كه حضرت در باره تأويل آيه «و أولوا الأرحام بعضهم اولى ببعض في كتاب الله»، از پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله)، سئوال نمود. پيامبر خدا فرمود:

به خدا سوگند، پروردگار غير از شما را از اين آيه قصد نكرده شما «اولوا الأرحام» مى‌باشيد وقتى من وفات نمودم، پدرت على به من اولى و احق است. پدرت كه وفات نمود، برادرت حسن اولى است و تو بعد از برادرت حسن، اولى هستى. گفتم: اى رسول خدا، بعد از من چه كسى اولى و احق به ولايت و وصايت است؟

پیامبر اکرم، فرمود: فرزندت، على زين العابدين (عليه السلام) و يک به يک را اسم برد تا حضرت حجت (عليه السلام)، سپس فرمود:

اين نه نفر از فرزندان تو و از صلب تو هستند، نهمين آنها غيبت اختيار مى‌كند و از نظر مردم پنهان مى‌شود، خداوند به تمام ايشان علم و دانش و فهم عطا فرموده، طينت آنها از طينت من است، هر كس آنها را دوست بدارد، مشمول شفاعت من خواهد بود. [2]

ب:  «إنما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهيراً» [3]

خداوند چنين مى‌خواهد كه پليدى و گناه را از شما دور كند و كاملأ شما را پاک سازد. اميرالمؤمنين (عليه السلام) فرمود:

روزى با حسنين (عليهما السلام) و فاطمه (سلام الله عليها) به حضور پيامبراكرم در حجره‌ ام سلمه، شرفياب شديم، جبرئيل آيه «انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهيرا» رانازل نمود، آن حضرت فرمود:

«يا على اين آيه در شأن تو و فاطمه و حسنين و امامان گرامى از فرزندان حسين (عليه السلام) نازل شده، گفتم اى رسول خدا، ائمه بعد از شما چند نفرند؟

فرمود: دوازده نفرند، اول آنها تو هستى بعد از تو حسن و حسين و على بن الحسين زين العابدين و يک به يک اسامي ايشان را تا حضرت حجت، بيان نمود و فرمود اسامى تمام شما بر پايه عرش نوشته شده است. در شب معراج پروردگار من فرمود: اينها نام اوصياء و امامان بعد از تو مى‌باشند، همه ايشان پاک و پاكيزه و معصوم هستند و دشمنان آنها ملعونند. [4]

مهدى قائم (عليه السلام) از اهل بيت است.

پيامبر (صلي الله عليه و آله)، فرمود: اگر از دنيا تنها يک روز باقى مانده باشد، خداوند مردى را از اهل بيت من بر مى‌انگيزد تا زمين را از عدل و داد پر نمايد، چنان كه از جور و ستم پر شده باشد.[5]

همچنین اميرالمؤمنين (عليه السلام) می‌فرماید: مهدى از ما اهل بيت است ،خدا او را (براى قيام) در يک شب، آماده مى كند. [6]

پي‌نوشت:

[1]. احزاب، آيه 6

[2]. الف، تفسير جامع، ج 5، ص 329 – ب، تفسير برهان، ج 3، ص 29

[3].  احزاب، آيه 23

[4].  تفسير برهان، ج 3، ص31

[5].  قندوزی حنفی، ينابيع الموده ص 432

[6].  قندوزی حنفی، ينابيع الموده، ص 334

یکی از آیاتی که دلالت بر وجود امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) می‌نماید، آیه نذیر است.

خداوند متعال در قرآن کریم مي‌فرمايد: «و ان من امّة الّا خلا فيها نذير» [1]؛ و هر امتي در گذشته انذاركننده‌اي داشته است.

از آيه فوق به خوبي استفاده مي‌شود كه در هر زماني بايد در ميان مردم حجت خدا و هادي علي الاطلاقی موجود باشد.

امام باقر (عليه السلام) می‌فرمایند: «اي گروه شيعه خداوند تبارک و تعالي مي‌فرمايد: و ان من امّة الّا خلا فيها نذير. عرض شد: اي اباجعفر، مگر نذير برای اين امت محمد نيست؟ حضرت فرمود: ... صدقت فهل كان نذير و هو حي من البعثة في اقطار الارض ...  [2] … آري راست مي‌گويي، آيا محمد در زمان حياتش، انذاركننده از زمان بعثت براي همه مناطق نبود؟

در تفسير علي بن ابراهيم قمی نیز در ذيل آيه فوق چنین مي‌خوانيم: «.. لكل زمان امام ...» [3] و براي هر زماني امامي است ...

و روشن است که مصداق آیه فوق در عصر حاضر، کسی نیست جز یگانه منجی عالم بشریت، حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) که انذار کننده امت آخر الزمان خواهد بود.

پي‌نوشتها:

[1] .سوره فاطر، آيه24.

[2] .كافي ،ج1 ،ص249.

[3] .تفسير علي بن ابراهيم قمي، ج2 ، ص209.

منبع: موعود شناسي و پاسخ به شبهات، علي اصغر رضواني، انتشارات مسجد مقدس جمكران

امام زمان (عج الله نعالی فرجه الشریف)، شباهت‌های بسیاری با انبیای گذشته دارند، در اینجا، به بیان شباهت‌های آن حضرت با حضرت اسماعیل (علیه السلام) می‌پردازیم.

الف: خداوند به ولادت اسماعيل (عليه السلام) بشارت داد، آنجا که فرمود: «فبشرناه بغلام حليم»[1]؛ پس او را به پسر بردباري مژده داديم.

خداوند به ولايت و قيام قائم (عجل الله تعالي فرجه) نيز بشارت داده است.

ب: اسماعيل (عليه السلام) فرزندی بود که چشمه زمزم از زمين برايش جوشيد.

برای حضرت قائم (عجل الله تعالي فرجه) نيز آب از سنگ زمخت، خواهد جوشيد ـ چنانكه در بحث شباهت آن حضرت به موسي (عليه السلام) خواهد آمد ـ و چندين بار نيز آب از زمين براي آن بزرگوار جوشيده است. چنانكه در بحارالانوار از كتاب تنبيه الخاطر از اجل علي بن ابراهيم عريضي علوي حسيني از علي ابن علي فرزند نما منقول است كه گفت: «حسن بن علي فرزند حمزه اقساسي در خانه شريف علي بن جعفر فرزند علي مدايني علوي براي ما تعريف كرد كه پير مردي در كوفه بود كه به زهد و پارسايي و عبادت و عزلت موصوف بود و پيوسته در پي آثار و اخبار نيكان مي رفت. در يكي از روزها كه من در مجلس پدرم بودم ديدم اين پيرمرد براي پدرم سخن مي گويد و پدرم خوب گوش مي دهد.

پيرمرد مي‌گفت : شبي در مسجد جعفي ـ كه مسجدي قديمي و در بيرون كوفه است ـ بودم، شب به نيمه رسيده بود و من در آنجا براي عبادت خلوت داشتم كه ناگاه سه نفر داخل مسجد شدند و چون به وسط حياط مسجد رسيدند يكي از آنها به زمين نشست، سپس دست خود را به چپ و راست روي زمين كشيد كه آبي جوشيد و از آنجا بيرون زد. آنگاه وضو گرفت و به آن دو نفر هم اشاره كرد آنها نيز وضو گرفتند، سپس جلو ايستاد و آن دو نفر به او اقتدا كردند من هم رفتم به او اقتدا كردم و نماز خواندم.

پس از آنكه نماز را سلام داد و آن را بجاي آورد، وضع او مرا مبهوت كرد و آب بيرون آوردنش را بزرگ شمردم، از يكي از آن دو نفر كه سمت راست من بود پرسيدم: اين كيست؟ به من گفت: اين صاحب الامر فرزند امام حسن عسكري (عليه السلام) است، پيش رفتم و دست هاي مبارک حضرت را بوسيدم و عرضه داشتم: يابن رسول الله، درباره شريف عمر فرزند حمزه چه مي‌فرمايي آيا او برحق است؟ فرمود: خير، ولي بسا كه هدايت شود و پيش از مرگ مرا مي‌بيند.

راوي مي‌گويد: اين حديث جالب را نگاشتيم و مدتي از اين قضيه گذشت با اينكه شريف عمر فرزند حمزه وفات يافت و شنيده نشد كه او امام زمان (عليه السلام) را ديده باشد. روزي با آن پيرمرد زاهد در جايي ملاقات نمودم و جرياني كه گفته بود به يادش انداختم و از او ـ به طور ايراد ـ پرسيدم: مگر شما نگفتيد شريف قبل از مرگش حضرت صاحب الامر را ـ كه به او اشاره نمودي ـ خواهد ديد. پيرمرد گفت: از كجا دانستي كه او آن حضرت را نديده است؟ بعد از آن روزي شريف ابوالمناقب پسر شريف عمر فرزند حمزه را ديدم  و درباره پدرش با او گفتگو كردم.

شريف ابوالمناقب گفت: در يكي از شبهايي كه پدرم در بستر مرگ قرارداشت نزد او بودم. آخر شب نيروي بدني پدرم تحليل رفته و صدايش ضعيف شده و درها به روي ما بسته بود، ناگهان مردي بر ما وارد شد كه هيبت او ما را گرفت و آمدنش را با وجود بسته بودن درها مهم تلقي كرديم  ولي توجهي نداشتيم كه از وي سوال كنيم. آن مرد كنار پدرم نشست و مدتي آهسته با وي گفتگو كرد و پدرم مي گريست. سپس برخاست و رفت و چون از ديدگان ما غايب شد، پدرم به سختي تكان خورد و گفت: اين شخص كه نزد من بود كجاست؟ گفتيم: از همانجا كه آمده بود بازگشت و جريان را به او گفتيم، سپس از او پرسيديم: اين شخص كه بود؟ گفت: اين صاحب الامر (عليه السلام) بود، پس از آن سختي بيماريش عود كرد و بيهوش شد [3].

ج: اسماعيل (عليه السلام) گوسفند چراني مي كرد.

حضرت قائم (عجل الله تعالي فرجه) نيز اين برنامه را خواهد داشت، در حديث مفضل از امام صادق (عليه السلام) چنین آمده: و قسم به خداي مفضل گويا مي نگرم او را كه داخل مكه شده و جامه پيغمبر (صلي الله عليه و آله)  را پوشيده و عمامه زردي به سر نهاده و نعلين وصله شده پيغمبر را به پا كرده و و عصاي آن حضرت را به دست گرفته چند بز لاغر را مي‌راند و با اين وضع مي‌رود تا به خانه كعبه مي‌رسد، در آن هنگام كسي نيست كه او را بشناسد او در سن جواني آشكار مي گردد [4].

د: اساعيل (عليه السلام) تسليم امر خداي عزوجل بو‌د. او گفت: «يا ابت افعل ما تومر ستجدني ان شاء الله من الصابرين» [5]؛ اي پدر آنچه امر مي شوي انجام ده ان شاء الله مرا از صابرين خواهي يافت.

حضرت قائم (عليه السلام) نيز تسليم امر الهي است.

پي‌نوشت‌ها:

[1]. سوره صافات، آيه 101

[2].  بحار الانزار، 52/16

[3].  بحار الانوار، 52/55

[4].  بحار الانوار، 52/55

[5].  بحار الانوار، 53/6

در سوره ابراهیم، چهار آيه پیرامون مهدویت وجود دارد که عبارت است از آیات (5، 24، 44 و 45).

الف: «و ذكّرهم بايام الله» [[1

و ايام الله را به آنها متذكر شود.

از امام باقر و امام صادق (عليهما السلام) در ذيل اين آيه شريفه چنین روایت شده كه می‌فرمایند: ايام الله-روزهاى خدا- سه روز است. روز قيام قائم و رجعت و روز قيامت.[[2

ب: «الم تركيف ضرب الله مثلأ كلمة طيبة كشجرة طيبه اصلها ثابت و فرعها في السمـاء» [[3

آيا نديدى چگونه خداوند كلمه طيبه (و گفتار پاكيزه) را به درخت پاكيزه‌اى تشبيه كرده كه ريشه آن (در زمين) ثابت و شاخه آن در آسمان است.

سلام خثمعى مى‌گويد: بر امام باقر (عليه السلام) وارد شدم و پيرامون اين آيه شريفه پرسش نمودم؟

حضرت فرمود: اى سلام، منظور از درخت، محمد و فروع آن على اميرالمؤمنين و ميوه آن حسن و حسين و شاخه آن فاطمه و فروع آن شاخه، امامانى هستند كه از فرزندان فاطمه (عليه السلام) مى‌باشند و برگهاى آن درخت، شيعيان و دوستداران اهل بيت (عليهم السلام) مى‌باشند.[[4

به درستى كه حضرت قائم (عجل الله تعالي فرجه) آخرين امام معصوم از فرزندان فاطمه و على (عليهما السلام) مي‌باشد پس به تحقيق اين آيه شريفه شامل و منطبق بر حضرت است.

ج: «فيقول الذين ظلموا ربنا اخرنا الى اجل قريب» [[5

آن روز كه ظالمان مى‌گويند پروردگارا، مدت كوتاهى ما را مهلت ده.

محمد بن مسلم از امام باقر (عليه السلام) در تفسير آيه كريمه روايتی نقل مى‌كند كه حضرت فرمود: مى‌خواستند (ظالمان و ستمگران) تا خروج حضرت قائم (عليه السلام) مهلت گيرند.[[6

د: «و سكنتم في مساكن الذين ظلموا انفسهم» [[7

شما نبوديد كه در منازل و (كاخهاى) كسانى كه به خويشتن ستم كردند سكنى گزيديد؟

جمعى در محضر امام صادق (عليه السلام) بودند که سخنى از خانه‌هاى بني العباس به ميان آمد؛ مردى گفت: خداوند خرابى آنها را بما بنماياند. امام صادق (عليه السلام) فرمود: چنين مگو، آنجا مسكن حضرت قائم (عجل الله تعالي فرجه) و اصحابش خواهد شد، مگر نشنيده‌اى كه خداوند مى‌فرمايد: «و سكنتم...» تا آخر آيه. [[8

پینوشت‌ها

[1]. ابراهيم آيه 5

.[2] ينابيع الموده ص 434 ؛ غايه المرام ص 736 ؛ اثبات الهدي ج 7

[3]. ابراهيم 24

.[4] شواهد التنزيل ج 1 ص 311

.[5] ابراهيم  44

.[6] اثبات الهدي ج 7 ص 10؛ تفسير برهان ج 2 ص 321

[7]. ابراهيم 45

.[8] تفسير برهان ج 2 ص 331؛ اثبات الهدي ج 2 ص 100

پاسخ:

از ديدگاه قرآن، خداوند متعال مي فرمايد: «اطيعوا الله و اطيعوا الرسول و اولي الامر منكم» [1]؛ «خدا و رسول و صاحبان امري را كه از ميان خود شماست اطاعت كنيد.»

از آيه فوق به خوبي استفاده مي‌شود كه در هر عصر و زماني بايد امام معصومي در قيد حيات باشد تا او را اطاعت نمايم، اطاعتي كه همانند اطاعت خداوند است.

مقصود از «اولي الامر»، در آيه فوق، همان صاحبان شان و امر و نهي است. كساني كه امور مردم در اختيار آنان است و آنان غير از معصومين (علیهم السلام)، كسان ديگری نيستند. زيرا آيه، دلالت بر وجوب اطاعت به طور مطلق و بدون هيچ قيد و شرطي دارد و اين مستلزم عصمت آنان است و گرنه منجر به تناقض مي‌شود. به جهت آنكه، اطاعت خدا و رسول بدون هيچ قيد و شرطي واجب است، حال اگر اولي الامر، معصوم نباشند و در برخي از موارد اشتباه يا سهو و نسيان داشته باشند و در عين حال اطاعت آنها به طور مطلق واجب باشد، مستلزم تناقض در وجوب اطاعت است. نتيجه اينكه مقصود از «اولي الامر» در آيه، معصومين است كه در هر زمان بايد فردي از آنها باشد تا اطاعت گردد و در اين زمان كسي جز امام زمان (عليه السلام)، معصوم نيست .

از جمله روايات متواتري كه انطباق آيه فوق را بر اهل بيت (عليهم السلام)، تاييد مي‌كند، حديث معروف «ثقلين» است؛ زيرا پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله)، در آن حديث امر به اطاعت از كتاب و عترت و اهل بيت معصوم خود كرده كه همان «اولوالامر» در آيه فوق هستند و در آن نيز امر به اطاعت مطلق كرده است.

همچنین آيه شريفه «انما انت منذر و لكل قوم هاد» [2]؛ و احاديث «دوازده خليفه» نيز بر اين برداشت از آيه فوق دلالت دارند. به همين جهت است كه برخي از علماي اهل سنت نيز قائل به نزول آيه فوق در شان اهل بيت (عليهم السلام) شده‌اند. بزرگانی همچون:

ابن حيان اندلسي [3]

نيشابوري [4]

محمد صالح كشفي ترمذي [5]

قندوزي حنفي [6]

حمويني شافعي [7]

حاكم حسكاني [8]

به عنوان مثال، حاكم حسكاني به سندش از مجاهد در تفسير آيه فوق نقل كرده كه اين آيه در شان امير المومنين (عليه السلام) نازل شد، هنگامي كه پيامبراکرم (صلي الله عليه و آله)، او را جانشين خود در مدينه قرار داد.

پي‌نوشتها:

[1]. سوره نساء ، آيه 59.

[2]. سوره رعد ، آيه 7.

[3]. البحر المحيط ، ج 3 ، ص 278.

[4]. حاشيه جامع البيان طبري ، ج 5 ، ص 208.

[5]. المناقب المرتضوي ، ص 56.

[6]. ينابيع المودة ، ص 134.

[7]. فرائد السمطين ، ج 1 ، ص 314.

[8]. شواهد التنزيل ، ج 3 ، ص 1200.

منبع اصلی: موعود شناسي و پاسخ به شبهات، علي اصغر رضواني، انتشارات مسجد مقدس جمكران