پاسخ:
در این خصوص، روایتی وارد شده که در ادامه به بیان و بررسی آن می‌پردازیم.
جناب نعماني در باب احوال شيعيان هنگام خروج قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) از ابراهيم بن عبدالحميد نقل مي‌كند كه گفت: كسي كه از امام صادق (علیه السلام) شنيده بود به من خبر داد كه حضرت فرمود: هنگامي كه قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) خروج مي‌كند، كسي كه خيال مي‌كرد از پيروان آن حضرت هست از اين امر (اطاعت حضرت) خارج مي‌شود و كساني مانند عبادت كنندگان خورشيد و ماه در ولايت آن حضرت داخل مي‌شوند».[1]
اين حديث به رغم موثق بودن رجالش، «مرسله» است؛ به جهت آن‌كه راوي حديث (ابراهيم بن عبدالحميد كه از اصحاب امام كاظم (علیه السلام) است) آن را از كسي نقل مي‌كند كه از امام صادق (علیه السلام) شنيده است و نام آن شخص را بيان نمي‌كند؛ از اين‌رو اين حديث از نظر سند«مرسله» [2] است.
اما از نظر دلالت، روايت دلالت دارد بر اينكه به هنگام ظهور حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) عده‌اي از شيعيان كه گمان مي‌كردند از ياران و طرفداران حضرت مهدي (عجل الله تعالی فرجه الشریف) هستند و خود را از پيروان آن حضرت مي‌پنداشتند، از تحت ولايت آن حضرت خارج مي‌شوند. (تحمل ولايت آن حضرت را ندارند.) اما در عوض، عده‌اي از غير مومنان كه به تعبير روايت «مانندعبادت كنندگان خورشيد و ماه» (يعني مشرک) هستند، حقيقت را دريافته و حق را تشخيص داده و در زمره ياران و اصحاب حقيقي امام مهدي (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در مي‌آيند و او را ياري مي‌رسانند.
بنابراين ظاهراً روايت در مورد كساني است كه ادعاي ايمان و داشتن ولايت آن حضرت را دارند اما زماني كه امتحان پيش مي‌آيد و وقت عمل فرا مي‌رسد، ولايت و اطاعت از اوامر آن حضرت را بر نمي‌تابند و نه تنها با ظهور امام زمان به رستگاري نمي‌رسند، بلكه چه بسا به هلاكت برسند و حتي با سپاه حق به مخالفت و مبارزه برخيزند. در عوض برخي از مستضعفان فكري (كافران و مشركان) كه حقيقتاً از ظلم و بي‌عدالتي به ستوه آمده‌اند، با ديدن حكومت عدل آن حضرت، ايمان آورده و تحت ولايت ايشان وارد مي‌شوند.
البته مرحوم علامه مجلسي، اين روايت را با همين سند، اما با اندكي تفاوت، چنين نقل كرده است: «هنگامي كه قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) خروج مي‌كند، كساني كه خيال مي‌كردند از پيروان آن حضرت هستند، از اين مسير خارج مي‌شوند و در زمره عبادت كنندگان خورشيد و ماه (يعني مشركان) قرار مي‌گيرند».[3]
يعني مومنان غيرواقعي نه تنها حضرت را ياري نمي‌رسانند، بلكه از اسلام خارج شده و به صف مشركان و معاندين مي‌پيوندند.
در واقع اين حديث اشاره‌اي بر شدائد و مصائب زياد زمان ظهور دارد كه اگر انسان، مسلّح به تقواي الهي نباشد و در پناه ايمان واقعي و عمل صالح قرار نگيرد، گمراه خواهد شد.
پي‌نوشتها:
[1]. نعماني، الغيبه، ص317، مكتبه الصدوق، تهران، [بي‌تا]. ري‌شهري، ميزان الحكمه، ج1، ص187، دارالحديث، قم، [بي‌تا]. «حدثنا أحمد بن محمد بن سعيد ابن عقدة قال حدثنا حميد بن زياد عن علي بن الصباح قال: حدثنا أبو علي الحسن بن محمد الحضرمي قال: حدثني جعفر بن محمد عن إبراهيم بن عبد الحميد قال: أخبرني من سمع أبا عبد الله يقول: «إذا خرج القائم خرج من هذا الأمر من كان يري أنه من أهله و دخل فيه شبه عبدة الشمس و القمر»
[2]. حديث مرسل- اصطلاحى در علم درایه و- حديثى است که راوی، متن حدیث را شخصا از معصوم نشنيده، ليکن بدون واسطه از وى نقل کرده باشد و يا با واسطه نقل کرده، امّا واسطه را فراموش کرده و به فراموشی تصریح نموده و يا از روى عمد يا سهو آن را نياورده باشد و يا واسطه را با ابهام ذکر کرده باشد، مانند تعبير «عن رجلٍ» يا «عَن بعض اصحابنا»؛ خواه واسطه حذف شده، يکى باشد يا بيشتر. نهایة الدرایة، سید حسن صدر، ص 189
[3]. مجلسي، بحارالانوار، ج52، ص364، چاپ دوم، موسسه الوفاء، بيروت، 1403.
