در این سوره چهار آيه پیرامون مهدویت وجود دارد که عبارتند از آيات 20ـ 24ـ 64ـ102
«و يقولون لولا أنزل عليه آية من ربي فقل انما الغيب لله فانتظروا إنى معكم من المنتظرين».[1]
مى‌گويند: چرا معجزه‌اى از پروردگارش بر او نازل نمى‌شود؟ بگو، غيب (و معجزات) براى خدا (و به فرمان او) است. شما در انتظار باشيد؛ من هم با شما از منتظرانم.
يحيى بن ابوالقاسم، گويد: امام جعفر صادق (عليه السلام) در تفسير اين آيه فرمود: «مراد از (الغيب)، حجت قائم (عليه السلام) می‌باشد». [2]
«حتى اذا اخذت الارض زخرفها و ازينت و ظن اهلها أنهم قادرون عليها أتها أمرنا ليلا او نهارا». [3]
تا زمانى كه روى زمين زيبايى خود را (از آن) گرفته و تزيين مى‌گردد و اهل آن مطمئن مى‌شوند كه مى‌توانند از آن بهره‌مند گردند (ناگهان) فرمان ما شب هنگام يا در روز (براى نابودى آن) فرا مى‌رسد.
مفضل بن عمر از امام صادق (عليه السلام) پيرامون اين آيه شريفه، روايتى نقل مى‌كند كه حضرت فرمود: «يعنى قيام حضرت مهدى (عجل الله تعالي فرجه الشریف) با شمشير مى‌باشد». [4]
«لهم البشرى فى الحياة الدنيا و في الاخرة.» [5]
در زندگى دنيا و آخرت شاد (و مسرور) هستند
از امام باقر (عليه السلام) درباره تفسير اين آيه آمده: «به اين دسته از مؤمنين مژده و بشارت به قيام حضرت قائم (عجل الله تعالي فرجه الشریف) و ظهورش داده مى‌شود و همين طور بشارت قتل دشمنانشان و نجات و رستگارى در آخرت و ورود در جمع آل محمد (عليهم السلام) در كنار حوض كوثر مى‌دهند».[6]
«قل فانتظروا إنى معكم من المنتظرين» [7]
بگو شما انتظار بكشيد، من نيز با شما انتظار مى‌كشم.
امام هشتم حضرت رضا (عليه السلام) فرمود:
«به راستى كه انتظار فرج (قائم)، خود فرج است». [8]
پي‌نوشت:
[1]. يونس آيه 20
[2]. الف ) ينابيع الموده ص 424 - ب ) بحار الانوار ج 51 ص 52 - ج ) غايه المرام ص 734
[3]. يونس ايه 24
[4]. غايه المرام ص 734
[5]. يونس آيه 64
[6]. تفسير صافي ج 2 ص 410
[7]. يونس آيه 102
[8]. الف) تفسير صافي ج 2 ص 428 - ب ) الميزان ج 10 ص 572 - ج ) تفسير فرات ابن ابراهيم كوفي ص 193
در این سوره دو آيه پیرامون مهدویت وجود دارد که عبارتند از آيات 108- 110
«قل هذه سبيلى ادعوا الى الله على بصيرة أنا و من اتبعني» [1]
بگو اين راه من است كه من و پيروانم با بينائى، همه مردم را به سوى خدا دعوت مى‌كنيم.
امام باقر (عليه السلام) در تفسير اين آيه فرمود: «مقصود رسول الله (صلي الله عليه و آله) و اميرالمؤمنين و جانشينان بعد از او هستند» .[2]
عبدالله بن عباس می‌گوید: پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) فرمود:
«به درستى كه جانشينان و اوصيا و حجت‌هاى الهى بر مردم بعد از من، 12 نفرند. اول آنان، برادرم و آخرينشان، پسرم مى‌باشد، پرسيدند؛ يا رسول الله، برادرتان كيست؟ حضرت فرمود: على بن ابى طالب. سؤال شد، پسرتان كيست؟ حضرت فرمود: مهدى و او كسى است كه دنيا را پر از عدل و داد خواهد كرد، پس از آن كه از جور و ستم و تجاوز پر شده باشد. سپس فرمود: سوگند به كسى كه مرا به حق پيامبرى بشارت دهنده، برگزيد، اگر از دنيا نمانده باشد، مگر يک روز، خداوند آن روز را طولانى خواهد كرد، تا در آن روز فرزندم مهدى (عليه السلام ) ظاهر شود و روح الله عيسى بن مريم (عليه السلام) نازل مى‌شود و پشت سر - حضرت- نماز مى‌خواند و اوست كه دنيا را به نور خدايى روشن خواهد كرد و حكومتش عالمگير شده و شرق و غرب را در بر خواهد گرفت».[3]
«حتى اذا استيئس الرسل و ظنوا أنهم قد كذبوا جائهم نصرنا» [4]
زمانى كه رسولان مايوس شوند و گمان كردند كه حتى گروه اندک مؤمنان به آنها دروغ گفته‌اند در اين هنگام، يارى ما به سراغ آنها آمد.
اميرالمؤمنين (عليه السلام) در تفسير اين آيه شريفه، فرمود:
«نصرت و يارى خدا در زمانى كه پست‌تر از مردار باشد، نمى‌آيد. اين است فرمايش خداى عزوجل در سوره يوسف (آيه مذكور) و اين نصر الهى هنگام قيام قائم ما حضرت مهدى (عليه السلام) است». [5]
پي‌نوشت:
[1]. يوسف آيه 108
[2]. الف ) تفسير برهان ج 2 ص 247 - ب) تفسير فرات بن ابراهيم كوفي ص 201
[3]. فرائد المسمطين ج 2 ص 312
[4]. يوسف آيه 110
[5]. الف ) ينابيع الموده ص 434 - ب ) غايه المرام ص 736
در این سوره چهار آيه پیرامون مهدویت وجود دارد که عبارتند از آيات 8- 21- 80- 86
«و لئن أخرنا عنهم العذاب الى أمة معدودة» [1]
اگر مجازات را تا زمان محدود از آنها به تأخير اندازيم.
از حضرت باقر و حضرت صادق (عليهما السلام) در تفسير اين آيه روايت شده كه فرمودند:
«امت معدوده، اصحاب مهدى (عليه السلام) هستند كه در آخر الزمان سيصد و سيزده نفر مرد به تعداد اهل بدر كه در يک ساعت همچون گرد آمدن پاره‌هاى ابر در فصل پائيز جمع مى‌شوند». [2]
امام صادق (عليه السلام) در حدیث دیگری فرمود:
عذاب، خروج قائم (عليه السلام) است و امت معدوده، اهل بدر و اصحاب بدرند.[3]
«اولئك الذين خسروا انفسهم و ضل عنهم ما كانوا يفترون» [4]
آنان كسانى هستند كه سرمايه وجود خود را از دست دادند و تمام معبودهاى دروغين از نظرشان كم شدند. زيانكاران كسانى هستند كه درباره امام زمان(عجل الله تعالي فرجه الشریف) شک مى‌كنند.
مفضل بن عمر مى‌گويد:
در محضر مبارک امام صادق (عليه السلام) بوديم و سخن درباره امام قائم، حضرت مهدى (عجل الله تعالي فرجه الشریف) دور مى‌زد، امام صادق (عليه السلام) فرمود: «مى گويند: درباره حضرت مهدى (عجل الله تعالي فرجه الشریف) شک دارند که چه زمانى متولد شده؟ چه كسى او را ديده؟ او كجا مستقر است؟ و چه وقت ظاهر مى‌شود؟ تمام اين اشكالات، شک است در قضا و قدرت خداوند متعال، سپس اين آيه را تلاوت فرمود: «آنها به خود در دنيا و آخرت زيان مى‌رسانند». [5]
«قال لو أن لي بكم قوة او آوى الى ركن شديد» [6]
گفت اى كاش در برابر شما قدرتى داشتم يا تكيه‌گاه و پشتيبان محكم در اختيار من بود.
صالح بن سعيد مى‌گويد: امام صادق (عليه السلام) درباره تفسير اين آيه فرمود «قوة» حضرت قائم است، و «ركن محكم» سيصد و سيزده نفر اصحابش مى‌باشد. [7]
«بقية الله خير لكم إن كنتم مؤمنين» [8]
سرمايه حلالى كه خداوند براى شما باقى گذارده برايتان بهتر است اگر ايمان داشته باشيد.
امام باقر (عليه السلام) مى‌فرمايد:
«اين آيه، اولين آيه‌اى است كه قائم (عليه السلام) آن را تلاوت مى‌كند و سپس مى‌فرمايد: من بقية الله و حجت خدا و نماينده او در زمين بر شما (مردم) مى‌باشم (و مردم به سوى او مى‌آيند و بر او سلام مى‌كنند) و نحوه سلامشان چنين است: السلام عليک يا بقية الله فى ارضه. [9]
پي‌نوشت:
[1]. هود آيه 8
[2]. الف ) ينابيع الموده ص 424 - ب ) بحار الانوار ج 51 ص 58
[3]. تفسير الميزان ج 10 ص 280
[4]. هود آيه 21
[5]. ينابيع الموده ص 428
[6]. هود آيه 80
[7]. الف ) ينابيع الموده ص 424 - ب ) اثبات الهدي ج 7 ص 100 - ج ) غايه المرام ص 726
[8]. هود آيه 86
[9]. الف ) تفسير صافي ج 2 ص 468 - ب ) اثبات الهدي ج 7 ص 392 - ج ) المهدي الموعود عند علامه اهل السنه ص 131
در این سوره دو آیه پیرامون مهدویت وجود دارد که عبارتند از آيات 35- 55
«الله نور السموات و الأرض مثل نوره كمشكوة فيها مصباح المصباح في زجاجة الزجاجة كأنها كوكب دري يوقد من شجرة مباركة زيتونة لاشرقية و لاغربية يكاد زيتها يضيي و لو لم تمسسه نار نور على نور يهدي الله لنوره من يشاء» [1]
ترجمه آيه شريفه در ادامه در متن حديث آمده است.
جابربن عبدالله انصارى مى‌گويد:
داخل مسجد كوفه شدم در حالى كه امير المؤمنين (عليه السلام) مشغول نوشتن بود و مى‌خنديد، عرض كردم: يا أميرالمؤمنين، چه چيز باعث خنده شما شد؟ فرمود: «تعجب مى‌كنم از كسي كه اين آيه را (الله نور السموات و الأرض مثل نوره كمشكوه.. !) مى‌خواند و معرفت به آن ندارد.» عرض كردم: آرى، يا أميرالمؤمنين، سپس حضرت آيه را تلاوت کردند «الله نور السموات و الأرض مثل نوره كمشكوة...» و فرمودند: مراد از مشكوه، محمد (صلي الله عليه و آله) است و مراد از فيها مصباح، من هستم. المصباح في زجاجة، هم، حسن و حسين، مى‌باشند، كأنها كوكب دري هم اشاره به على بن الحسين است. يوقد من شجره، نیز، محمد بن على است، زيتونة، جعفر بن محمد است. لا شرقية، موسى بن جعفر است. و لا غربية، هم، على بن موسى است. يكاد زيتها يضيى، محمد بن على است. و لو لم تمسسه نار، على بن محمد است. نور على نور، حسن بن على است و مراد از يهدي الله لنوره من يشاء، هم، قائم ما مهدى (عليه السلام) است».[2]
«وعد الله الذين آمنوا منكم و عملوا الصالحات ليستخلفنكم في الأرض كما استخلف الذين من قبلهم و ليمكنن لهم دينهم الذي ارتضى لهم و ليبدلنهم من بعد خوفهم امنا يعبدونني لايشركون بي شيئا» [3]
خداوند به كساني كه از شما که ايمان آورده‌اند و اعمال صالح انجام داده‌اند، وعده مى‌دهد كه آنها را قطعا خليفه روى زمين خواهد كرد، همانگونه كه پيشينيان را خلافت روي زمين بخشيد و دين و آيينى را كه براى آنها پسنديده، پا برجا و ريشه‌دار خواهد ساخت و خوف و ترس آنها را به امنيت و آرامش مبدل مى‌كند. آنچنان كه تنها مرا مى‌پرستند و چيزى را براى من شريک نخواهند ساخت.»
اسحاق بن عبدالله از امام زين العابدين (عليه السلام) روايت مى‌كند كه حضرت فرمود:
«اين آيه در شأن قائم (عليه السلام) است». [4]
عبدالله بن سنان گويد:
از امام صادق (عليه السلام) از تفسير كلام خدا پرسيدم: «وعد الله الذين آمنوا منكم... » حضرت فرمود: «اين آيه در شأن على بن ابيطالب و امامان از نسل او نازل شده. «و ليمكنن لهم دينهم الذي ارتضى...»، يعنى توسط ظهور حضرت قائم (عليه السلام) صورت مى‌پذيرد. [5]
پي‌نوشت:
[1].نور آيه 35
[2]. غايه المرام ص 742
[3]. نور آيه 55
[4]. الف ) ينابيع الموده ص 426 - ب ) تفسير صافي ج 3 ص 444
[5]. تفسير برهان ج 3 ص 147
در این سوره شش آيه پیراون مهدویت وجود دارد که عبارتند از آيات 47- 59- 69-77-83- 159
«يا أيها الذين اوتوا الكتاب آمنوا بما نزلنا مصدقاً لما معكم من قبل ان نطمس وجوهاً فنردها» [1]
اي كساني كه كتاب (خدا) به شما داده شده، به آنچه (بر پيامبر خود) نازل كرديم و هماهنگ با نشانه‌هايي است كه با شماست، ايمان بياوريد، پيش از آن كه صورتهايي را محو كنيم و سپس به پشت سر بازگردانيم.
جابر جعفي گويد:
«امام باقر (عليه السلام) درباره اين آيه (يا ايها الذين اوتوا الكتاب...) فرمودند: تنها سه تن از لشكريان سفياني كه زمين را در ستم و تباهي فرو مي‌برند، نجات مي‌يابند، خداوند چهره آنان را به طرف پشتشان بر مي‌گرداند و اين پيش آمد در زمان قيام قائم، مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشریف) روي مي‌دهد. [2]
«يا أيها الذين آمنوا اطيعوا الله و اطيعوا الرسول و أولي الامر منكم» [3]
اي كساني كه ايمان آورده‌ايد، اطاعت كنيد خدا را و اطاعت كنيد پيامبر خدا و صاحبان امر را.
مقصود از اولي‌الامر، 12 امام (عليه السلام) است كه اول آنان حضرت اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب (عليه السلام) و آخر آنها حضرت بقيه الله مهدي منتظر (عليه السلام) مي‌باشد و اين ديدگاه اكثر دانشمندان اسلامي اعم از سني و شيعه است.[4]
«الذين انعم الله عليهم من النبيين و الصديقين و الشهداء و الصالحين و حسن اولئک رفيقاً» [5]
خدا نعمت خود را بر آنها تمام كرده (و آنان را همنشين) پيامبران و صديقان و شهدا و صالحان كرد، چه خوب رفيقاني هستند.
پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) درباره (و حسن اولئک رفيقاً) در آيه مذكور فرمودند:
«منظور قائم آل محمد (عجل الله تعالي فرجه الشریف) است. [6]
«و قالوا ربنا لم كتبت علينا القتال لولا أخرتنا الي اجل قريب» [7]
و گفتند پروردگارا چرا جهاد را بر ما مقدر داشتي؟ چرا اين فرمان را كمي تأخير نينداختي؟
از امام حسن مجتبى و امام باقر (عليهما السلام) درباره اجل قريب روايت شده كه اشاره به قيام قائم آل محمد (عجل الله تعالي فرجه الشریف) است. [8]
5«و لو ردوه الى الرسول و الى أولى الامر منهم لعلمه الذين يستنبطونه منهم» [9]
و اگر به پيامبر و پيشوايان (كه قدرت و تشخيص كافى دارند) ارجاع كنند، از ريشه‌هاى مسائل آگاه خواهند شد.
منظور از اولى‌الامر حضرت امير المؤمنين (عليه السلام) و يازده فرزندنش است كه آخر آنان حضرت مهدى (عجل الله تعالي فرجه الشریف) است مى‌باشد. [10]
«و إن من اهل الكتاب الا ليؤمنن به قبل موته و يوم القيامة يكون عليهم شهيدا» [11]
و هيج يک از اهل كتاب نيست مگر اين كه قبل از مرگ به او ايمان آورد و روز قيامت گواهى بر آنها خواهد بود.
محمد بن مسلم از امام باقر (عليه السلام) چنین نقل مى‌كند كه اين آيه، اشاره به نزول حضرت عيسى (عليه السلام) پيش از قيامت و خواندن نماز پشت سر حضرت مهدى (عجل الله تعالي فرجه الشریف) و ايمان آوردن ملت يهود و نصارى و غير آنها به حضرت مهدى (عجل الله تعالي فرجه الشریف) مى‌باشد.[12]
پي‌نوشتها:
[1]. نساء آيه 47
[2]. الف) ينابيع الموده ص 421 - ب) اثبات الهدي ج 7 ص 97
[3]. نساء آيه 59
[4]. الف ) ينابيع الموده ص 116 - ب) تفسير نمونه ج 2 ص 442 نقل از بحر المحيط ج 3 ص 287 - ج ) تفسير برهان ج 1 ص 381 - د) تفسير فرات الكوفي ص 108
[5]. نساء 69
[6]. الف) شواهد التنزيل ج 1 ص 154 - ب) تفسير فرات كوفي ص 112 - ج) غايه المرام ص 728
[7]. نساء آيه 77
[8]. الف ) غايه المرام ص 728 - ب) تفسير نمونه ج 4 ص 15
[9]. نساء آيه 83
[10]. الف ) شواهد التنزيل ج 1 ص 150 - ب ) ينابيع الموده ص 118 - ج ) تفسير نمونه ج 5 ص 31 - د ) غايه المرام ص 325
[11]. نساء آيه 159
[12]. الف ) ينابيع الموده ص 421 - ب ) غايه المرام ص 228
در این سوره سه آيه پیرامون مهدویت وجود دارد که عبارتند از آيات 1- 16-43
«أتى أمر الله فلا تستعجلوه» [1]
فرمان خدا (مجازات مشركان و مجرمان) فرارسيده است. براى آن شتاب نكنيد.
از امام صادق (عليه السلام) روايت شده كه فرمودند:
«هرگاه خداوند اراده فرمايد تا قيام قائم (عليه السلام) صورت پذيرد، جبرئيل را به صورث يک پرنده سفيد درآورده كه يک پا بر كعبه و يک پا بر بيت المقدس قرار مى‌دهد و با بلندترين صدا فرياد مى‌زند: «أتى امر الله فلا تستعجلوه» فرمان خدا آمد، تعجيل نكنيد. آنگاه امام صادق (عليه السلام) فرمودند: در اين هنگام حضرت قائم (عليه السلام) در كنار مقام ابراهيم، حاضر مى‌شوند و دو ركعت نماز مى‌خوانند. [2]
«و علامات و بالنجم هم يهتدون» [3]
و نشانه‌هايى قرار داده و آنها به وسيله ستارگان هدايت مى‌شوند.
داود جصاص می‌گوید: از امام صادق (عليه السلام) شنيدم، كه فرمود:
«مقصود از «نجم» رسول الله (صلي الله عليه و آله) است و «علامات»، امامان (عليهم السلام) مى‌باشند. [4]
«فاسألوا أهل الذكر إن كنتم لاتعلمون» [5]
اگر نمى‌دانيد، از اهل دانش سؤال كنيد.
(اهل الذكر) آل محمد (عليهم السلام) مى‌باشند.
مردى به نام حرث مي‌گويد: از أميرالمؤمنين، على (عليه السلام) درباره آيه «فاسألوا اهل الذكر» سؤال نمودم. حضرت فرمود: «به خدا سوگند، درست است كه ما (اهل ذكر و اهل علم و معدن التنزيل) هستيم. از پيامبر خدا (صلي الله عليه و آله) شنيدم كه مى‌فرمود: منم شهر علم و على درب آن، هر كس طالب علم است، از درب آن وارد شود». [6]
از عبدالله عجلان از امام باقر(عليه السلام) در تفسير كلام خدا «فاسألوا اهل الذكر» روايت شده كه رسول الله (صلي الله عليه و آله) فرمود: «مقصود از (ذكر)، منم و (اهل الذكر)، امامان (عليهم السلام) هستند.[7]
پي‌نوشتها:
[1]. سوره نحل، آيه 1
[2]. غاية المرام، ص 727 - اثبات الهدي، ج 7، ص 102
[3]. سوره نحل، آيه 16
[4]. الف) شواهد التنزيل، ج 1، ص327 - ب) غاية المرام، ص 737 - ج) تفسير فرات بن ابراهيم كوفي، ص432
[5]. سوره نحل، آیه43
[6]. شواهد النتزيل، حسکانی، ج 1، ص 334
[7]. الف) اصول الكافي، کلینی، ج 1، ص 403 - ب) تفسير برهان، ج 2، ص
در این سوره دو آيه پیرامون مهدویت وجود دارد که عبارتند از آيات 37-75
«فاختلف الاحزاب من بينهم» [1]
گروه‌ها از ميان پيروان او اختلاف كردند.
از اميرالمؤمنين (عليه السلام) درباره اين آيه شريفه، سؤال شد، حضرت فرمود: «در سه وقت منتظر فرج باشيد، پرسيدند كدام اوقات؟ فرمود: وقت اختلاف شاميان و آمدن پرچمهاى سياه از خراسان و حدوث فزع و بيم در ماه رمضان، گفتند: فزع چيست؟ فرمود: مگر اين آيه را نشنيده‌ايد: «اگر بخواهيم نشانه‌هايى از آسمان بر آنها بفرستيم كه گردن‌هايشان در برابرش، خاضع شود (سوره شعراء- آيه/ 4) اين نشانه‌اى است كه دختران را از پس پرده بيرون كشند و خوابها را بيدار و بيدارها را بيمناک كند».[2]
«حتى اذا راوا ما يوعدون اما العذاب و اما الساعة فسيعلمون من هو شر مكانا و اضعف جندا» [3] تا زمانى كه وعده الهى را با چشم ببينند؟ يا عذاب اين دنيا يا عذاب آخرت، آن روز است كه خواهند دانست چه كسى مكانش بدتر و چه كسى لشكرش ناتوان‌تر است؟.
ابوبصير از امام صادق (عليه السلام) نقل كرده، كه حضرت فرمود:
«اذا راوا ما يوعدون»، قيام قائم ماست و آن ساعتى است كه پيروان باطل خواهند ديد و عذاب خدا را به دست تواناى قائم آل محمد (عجل الله تعالي فرجه الشریف) خواهند ديد كه در پيشگاه امام زمان چه جاى بدى دارند و چقدر ناتوانند.[4]
پي‌نوشت:
[1]. مريم آيه 37
[2]. اثبات الهدي ج7ص421
[3]. مريم آيه 75
[4]. غايه المرام ص74
در این سوره چهار آيه پیرامون بحث مهدویت وجود دارد که عبارتند از آيات 8 ـ 9 ـ 10 ـ 38 الي 48
«فاذا نقر في الناقور. فذلک يومئذ يوم عسير. علي الكافرين غير يسير» [1]
هنگامي كه در صور دميده شود، آن روز، روز سختي بوده و براي كافران آسان نيست.
مفضل از امام صادق (عليه السلام) نقل مي‌كند كه حضرت فرمود:
«زماني كه در گوش قائم ندا شود و اجازه قيام به او داده شود، او قيام مي‌كند. پس آن روز، روز گرفتاري كفار است. سپس فرمود: در قرآن، مثل‌ها زده شده كه ما مي‌دانيم و بس و غير از ما كسي آنها را نمي‌داند».
آري چنين است ، قرآن داراي ابعاد زيادي است، ظاهر و باطني دارد كه فقط راسخون در علم كه امامان معصوم (عليهم السلام) باشند، بر آن واقفند و اين حقيقت در احاديث زيادي آمده است.
«كل نفس بما كسبت رهينة الا اصحاب اليمين في جنات يتسائلون عن المجرمين ما سلككم في سقر قالوا لم نک من المصلين و لم نک نطعم المسكين و كنا نخوض مع الخائضين و كنا نكذب بيوم الدين حتي أتانا اليقين فما تنفعهم شفاعة الشافعين.
هر كسي در گرو اعمال خويش است، مگر اصحاب اليمين (كه نامه اعمالشان را به نشانه ايمان و تقوي به دست راستشان مي‌دهند) آنها در باغهاي بهشتند و از مجرمان سئوال مي‌كنند: چه چيز شما را به دوزخ فرستاد؟ مي‌گويند: ما از نمازگزاران نبوديم و مستمند را اطعام نمي‌كرديم و پيوسته با اهل باطل، همنشين و همصدا بوديم و همواره روز جزا را انكار مي‌كرديم تا زماني كه مرگ فرا رسيد. لذا شفاعت شفاعت كنندگان به حال آنها سودي نمي‌بخشيد.
امام باقر (علیه السلام) در تفسیر این آیه، می‌فرمایند:
«اصحاب يمين، ما و شيعيانمان مي‌باشيم»
امام صادق (علیه السلام) نیز چنین می فرمایند:
«شيعيان ما اهل بيت در بهشت از مجرمين (كه بيرون بهشت هستند) مي‌پرسند: چه چيز شما را به دوزخ افكند؟ آنها مي‌گويند: ما نمازگزار نبوديم. يعني از شيعيان علي بن ابي طالب نبودند و باز مي‌گويند: و به درماندگان غذا نمي‌داديم و پيوسته با مردم گرافه‌گويي كرده و بيهوده به سر مي‌برديم و اين در روز ظهور قائم ماست. كه (يوم الدين) مي‌باشد چنان كه مي‌فرمايد: «يوم الدين (روز ظهور قائم آل محمد (عجل الله تعالي فرجه )) را تكذيب مي‌كرديم تا امروز كه يقين به (روزهاي قائم) پيدا كرده‌ايم. شفاعت هيچ كس به حال آنها سود ندارد و پيامبر اكرم هم در روز رستاخيز از آنان شفاعت نخواهد كرد».
پي‌نوشت:
[1]. سوره مدثر، آيات 8 ـ 9 ـ 10
در این سوره يک آيه پیرامون مهدویت وجود دارد و آن آیه 18 این سوره است
«فهل ينظرون الا الساعة أن تأتيهم بغتة فقد جاء أشراطها فأنى لهم اذا جائتهم ذكرئهم» [1]
آيا آنها جز اين انتظارى دارند كه قيامت ناگهان برپا شود در حالى كه هم اكنون نشانه‌هاى آن آمده است، اما هنگامى كه بيايد، تذكر و ايمان آنها سودى نخواهد داشت.
مفضل از امام صادق (عليه السلام) روايت مى‌كند كه حضرت فرمود:
«مراد از ساعت (در اين آيه شريفه)، قيام قائم است». [2]
بر این اساس، (شرائط الساعة) علامت و نشانه‌هاى نزديک شدن قيامت است.
اما نشانه‌هاى قيامت از زبان رسول خدا (صلي الله عليه و آله) چنين است:
ابن عباس مى‌گويد: ما با پيامبر اسلام (صلي الله عليه و آله) در حجة الوداع بوديم، حضرت حلقه درب خانه كعبه را گرفت و رو به سوى ما كرده، فرمود: آيا شما را از (شرائط الساعة) آگاه كنم؟ سلمان- كه آن روز از همه به پيامبر (صلي الله عليه و آله) نزديكتر بود- عرض كرد: آرى اى رسول خدا. پس حضرت فرمود: «از نشانه‌هاى قيامت، تضييع نماز، پيروى از شهوات، تمايل به هواپرستى، گرامى داشتن ثروتمندان، فروختن دين به دنيا است، در اين هنگام است كه قلب مؤمن در درونش ذوب می‌شود، آنچنان كه نمک در آب ذوب مى‌شود، اين همه زشتي‌ها را مى‌بيند و توانائى بر تغيير آن ندارد.»
سلمان گفت: اى رسول خدا، آيا چنين امرى واقع مى‌شود؟ حضرت فرمود: «آرى، سوگند به آن كس كه جانم به دست اوست. اى سلمان! در آن زمان زمامدارانى ستمگر، وزرايى فاسق، كارشناسانى ستم پيشه، و امنائى خائن بر مردم حكومت مى‌كنند»
سلمان پرسيد: آيا اين امر واقع مى‌شود؟
پیامبر فرمود: «آرى؟ سوگند به آن كس كه جانم در دست اوست، اى سلمان! در آن هنگام زشتي‌ها، زيبا، و زيبايي‌ها، زشت مى‌شود. امانت به خيانتكار سپرده مى‌شود و امانت دار، خيانت مى‌كند، دروغگو را تصديق مى‌كنند و راستگو را تكذيب»
سلمان سئوال کرد: اى رسول خدا، آيا چنين چيزى واقع مى‌شود؟
پیامبر فرمود: «آرى؟ سوگند به كسى كه جانم در دست اوست، اى سلمان! در آن روز حكومت به دست زنان و مشورت با بردگان خواهد بود، كودكان بر منابر مى‌نشينند و دروغ، ظرافت و زكات، غرامت و بيت المال، غنيمت به شمار مى‌آيد. مردم به پدر و مادر خود بدى مى‌كنند و به دوستانشان نيكى و ستاره دنباله‌دار در آسمان ظاهر مى‌شود.
سلمان گفت: آيا اين امر واقع مى‌شود؟
حضرت فرمود: «آرى؟ سوگند به كسى كه جانم به دست اوست، اى سلمان! در آن زمان زن با شوهرش در تجارت شريک مى‌شود (و هر دو تمام تلاش خود را در بيرون خانه و براى ثروت اندوزى به كار مى‌گيرند) باران كم و صاحبان كرم، خسيس و تهى‌دستان، حقير شمرده مى‌شوند، در آن هنگام بازارها به يكديگر نزديک مى‌گردد، يكى مى‌گويد: چيزى نفروختم و ديگرى مى‌گويد: سودى نبردم و همه زبان به شكايت و مذمت پروردگار مى‌گشايند»
سلمان گفت: اى رسول خدا، آيا اين امر واقع مى‌شود؟
حضرت فرمود: «آرى، سوگند به كسى كه جانم در دست اوست، اى سلمان! در آن زمان، اقوامى به حكومت مى‌رسند كه اگر مردم سخن بگويند، آنها را مى‌كشند و اگر سكوت كنند، همه چيزشان را مباح مى‌شمرند، اموال آنها را غارت مى‌كنند و احترامشان را پايمال و خونهايشان را مى‌ريزند و دلها را پر از عداوت و وحشت مى‌كنند، و همه مردم را ترسان و خائف و مرعوب مى‌بينى»
سلمان عرض كرد: آيا اين امر واقع مى‌شود؟
حضرت فرمود: «آرى؟ سوگند به آن كس كه جانم به دست اوست. اى سلمان! در آن هنگام چيزى از مغرب مى‌آورند (قوانين از شرق و قوانين از غرب) و امت من متلون مى‌گردد! در آن روز واى برضعفاى امت از آنها و واى بر آنها از عذاب الهى، نه به كوچک، رحم مى‌كنند و نه بر بزرگان احترام مى‌گذراند و نه گنه‌كارى را مى‌بخشند، بدن‌هايشان همچون آدميان است، اما دلهايشان، همچون دل شيطانهاست»
سلمان گفت: اى رسول خدا، آيا اين امر واقع مى‌شود؟
حضرت فرمود: «آرى سوگند به آن كس كه جانم در دست اوست اى سلمان! در آن زمان، مردان به مردان قناعت مى‌كنند، و زنان به زنان، و بر سر پسران به رقابت بر مى‌خيزند، همانگونه كه براى دختران رقابت مى‌كنند. در خانواده‌هايشان، مردان خود را شبيه زنان و زنان خود را شبيه مردان مى‌كنند و زنان بر زين سوار مى‌شوند (و به خودنمائى مى‌پردازند) بر آنها لعنت خدا باد».
سلمان عرض كرد: آيا اين امر واقع مى‌شود؟
حضرت فرمود: « آرى؟ سوگند به كسى كه جانم در دست اوست، اى سلمان! در آن زمان به تزيين مساجد مى‌پردازند، آن چنان كه معابد يهود و نصارا را تزيين مى‌كنند، قرآنها را مى‌آرايند (بى‌آنكه به محتواى آن عمل كنند) مناره‌هاى مساجد طولاني و صفوف نمازگزاران فراوان، اما دلها نسبت به يكديگر، دشمن و زبانها، مختلف است».
سلمان گفت: اى رسول خدا آيا اين امر واقع مى‌شود؟
پیامبر فرمود: «آرى، سوگند به كسى كه جانم در دست اوست، اى سلمان! در آن هنگام پسران خود را با طلا تزيين مى‌كنند و لباسهاى ابريشمين «حرير» و «ديباج» مى‌پوشند و از پوستهاى پلنگ براى خود لباس تهيه مى‌كنند»
سلمان عرض كرد: آيا اين امر واقع مى‌شود؟
پیامبر فرمود: «آرى؟ سوگند به كسى كه جانم در دست اوست، اى سلمان! در آن هنگام طلاق فزونى مى‌گيرد و حدي براى امر خدا اجرا نمى‌شود، اما با اين حال به خدا ضرر نمى‌زنند» (بلكه خودشان زيان مى‌بينند)
سلمان عرض كرد: آيا اين شدنى است، اى رسول خدا؟
حضرت فرمود: «آرى؟ سوگند به كسى كه جانم در دست اوست، اى سلمان! در آن هنگام زنان خواننده و آلات لهو و نوازندگى آشكار مى‌شود و اشرار امتم به دنبال آن مى‌روند»
سلمان گفت: آيا اين شدنى است، اى رسول خدا؟
حضرت فرمود: «آرى، سوگند به كسى كه جانم در دست اوست، اى سلمان! در آن هنگام ثروتمندان امتم براى تفريح به حج مى‌روند و طبقه متوسط براى تجارت و فقراى آنها براى ريا و تظاهر، در آن زمان اقوامى پيدا مى‌شوند كه قرآن را براى غير خدا فرا مي‌گيرند و با آن همچون آلات لهو رفتار مى‌كنند و اقوامى روى كار مى‌آيند كه براى غير خدا علم دين فرا مى‌گيرند، فرزندان نامشروع، فراوان مى‌شود و قرآن را به صورت غنا مى‌خوانند و براى دنيا از يكديگر سبقت مى‌گيرند».
سلمان عرض كرد: آيا اين امر واقع مى‌شود اى رسول خدا؟
حضرت فرمود: «آرى، سوگند به كسى كه جانم در دست اوست، اى سلمان! اين زمانى است كه پرده‌هاى حرمت دريده مي‌شود، گناه فراوان، بدان بر نيكان مسلط مى‌گردند، دروغ زياد مي‌شود، لجاجت آشكار و فقر فزونى مي‌گيرد و مردم با انواع لباسها بر يكديگر فخر مى‌فروشند، بارانها بى‌موقع مى‌بارد، قمار و آلات موسيقى را جالب مي‌شمرند و امر به معروف و نهى از منكر را زشت مى‌دانند، به گونه‌اى كه مؤمن در آن زمان از همه امت خوارتر است. قاريان قرآن و عبادت كنندگان پيوسته به يكديگر بدگويى مى‌كنند و آنها را در ملكوت آسمانها، افرادى پليد و آلوده مى‌خوانند».
سلمان عرض كرد: آيا اين امر واقع مى‌شود؟
حضرت فرمود: «آرى! سوگند به كسى كه جانم در دست اوست، اى سلمان! در آن هنگام ثروتمند رحمى بر فقير نمى‌كند، تا آنجا كه نيازمندى در ميان جمعيت مي‌ايستد و اظهار حاجت مى‌كند و هيچ كس چيزى در دست او نمى‌نهد».
سلمان عرض كرد: اى رسول خدا آيا اين امر شدنى است؟
حضرت فرمود: «آرى، سوگند به كسى كه جانم در دست اوست، اى سلمان! در آن هنگام (روبيضة) سخن مى‌گويد».
سلمان عرض كرد: پدر و مادرم فدايت باد اى رسول خدا، (روبيضة) چيست؟
حضرت فرمود: «كسى درباره محروم سخن مى‌گويد كه هرگز سخن نمى‌گفت (و كسى اظهار نظر مى‌كند كه مجال اظهار نظر به او نمى‌دادند). در اين هنگام طولى نمى‌كشد كه فريادى از زمين بر مى‌خيزد، آن چنان كه هر گروهى خيال مى‌كنند اين فرياد در منطقه آنهاست. باز مدتى كه خدا مى‌خواهد به همان حال مى‌مانند، سپس در اين مدت، زمين را مى‌شكافند و زمين پاره‌هاى دل خود را بيرون مى‌افكند. منظورم طلا و نقره است. سپس به ستون هاى مسجد با دست مباركشان، اشاره كرده و فرمودند: همانند اينها و در آن روز ديگر طلا و نقره به درد نمى‌خورد (و فرمان الهى فرا مى‌رسد). اين است معنى سخن پروردگار «فقد جاء اشراطها». [3]
تمام اينها نشانه‌هاى آخرالزمان است كه در طليعه آن، ظهور حضرت بقية الله الاعظم (عجل الله تعالي فرجه الشریف) اتفاق خواهد افتاد و منجى عالم بشريت قيام خواهد كرد و زمين را از لوث پليديها، پاک و منزه خواهد نمود- به اميد آن روز، انشاء الله-.
پي‌نوشت:
[1]. سوره محمد، آيه 18
[2]. ينابيع المودة، ص 428
[3]. تفسير القمي، ج 2، ص303
در این سوره چهار آيه پیرامون مهدویت وجود دارد که عبارتند از آيات 3- 12-14-54
«اليوم يئس الذين كفروا من دينكم فلا تخشوهم و اخشون» [1]
امروز كافران از (زوال) آيين شما مايوس شدند، بنابراين از آنها نترسيده و از (مخالفت) من بترسيد.
امام باقر (عليه السلام) درباره اين آيه فرمود: «آن روز، روز ظهور قائم آل محمد (عليه السلام) است. بنى‌اميه نوميد مى‌شوند و آنها كافر گشته و از آل محمد (صلي الله عليه و آله) نوميد مي‌باشند. [2]
«و لقد أخذ الله ميثاق بنى‌اسرائيل و بعثنا منهم اثني عشر نقيباً» [3]
خدا از بني‌اسرائيل پيمان گرفت و از آنها دوازده رهبر و سرپرست بر انگيختيم.
روايات متعددي كه از طرق اهل تسنن وارد شده، (پيرامون آيه شريفه و لقد أخذ الله تا آخر) اشاره به خلفا و جانشينان دوازده گانه پيامبر اسلام (صلي الله عليه و آله) دارد كه نخستين آنها حضرت اميرالمؤمنين (عليه السلام) و آخرين جانشين حضرت قائم (عجل الله تعالي فرجه الشریف) مي‌باشد و تعداد آنها به تعداد نقباي بني‌اسرائيل، بیان شده است. [4]
«و من الذين قالوا إنا نصاري أخذنا ميثاقهم فنسوا حظاً مما ذكروا به» [5]
و از كساني كه ادعاي نصرانيت (و ياري مسيح) داشتند (نيز) پيمان گرفتيم، ولي آنها قسمت قابل ملاحظه‌اي از آن چه به آنان تذكر داده شده بود، به دست فراموشي سپردند.
ربيع شامي می‌گوید: امام صادق (عليه السلام) درباره اين آيه فرمود:
«يعني به زودي اين حظ و نصيب را ياد كنند و با قائم آل محمد (صلي الله عليه و آله) جماعتي از نصاري بيرون آيند.[6]
«يا أيها الذين آمنوا من يرتد منكم عن دينه فسوف يأتي الله بقوم يحبهم و يحبونه أذله علي المؤمنين أعزه علي الكافرين». [7]
اي كساني كه ايمان آورده‌ايد، هر كس از شما از آيين خود بازگردد، به خدا زياني نمي‌رساند. خداوند در آينده جمعيتي را مي‌آورد كه آنها را دوست دارد و آنها (نيز) او را دوست دارند، در برابر مؤمنان متواضع و در برابر كافران نيرومندند.
سليمان بن هارون عجلي گويد: از امام صادق (عليه السلام) شنيدم که مي‌فـرمود:
«به درستي كه صاحب امر يعني قائم (عجل الله تعالي فرجه الشریف) محفوظ است. اگر تمام مردم از بين بروند، خداوند متعال اصحاب او را گرد او جمع مي‌كند و آنها هستند كه خداوند درباره آنها فرمود «يا ايها الذين آمنوا من يرتد منكم ...» [8]
پي‌نوشتها:
[1]. سوره مائده، آيه 3
[2]. الف) بحار الانوار، ج 51، ص 55 - ب) تفسير برهان، ج 1، ص 424
[3]. سوره مائده، آيه 12
[4]. تفسير نمونه، ج 4، ص 309
[5]. سوره مائده، آيه 14.
[6]. الف) ينابيع المودة، ص422 - ب) تفسير برهان، ج 1، ص 454
[7]. سوره مائده، آيه 54
[8]. غاية المرام، ص226
