در این سوره سه آيه پیرامون مهدویت وجود دارد که عبارتند از آيات 21-24-29

«و لنذيقنهم من العذاب الأكبر لعلهم يرجعون» [1]

ما به آنها از عذاب نزديک (اين دنيا) قبل از عذاب بزرگ (آخرت) مى‌چشانيم، شايد بازگردند.

مفضل بن عمر نقل مي‌كند که معنى اين آيه را از امام صادق (عليه السلام) پرسيدم، حضرت فرمود:

«عذاب نزديكتر (يا خفيف‌تر) گرانى است و عذاب بزرگتر (براى ستمگران) خروج قائم (عليه السلام) با شمشير است. [2]

«و جعلنا منهم أئمة يهدون بأمرنا لما صبروا و كانوا بآياتنا يوقنون» [3]

و از آنها امامان (و پيشواياني) برگزيديم، كه به فرمان ما (مردم را) هدايت مى‌كردند، به خاطر اين كه شكيبائى نمودند و به آيات ما يقين داشتند.

سلمان مى‌گويد خدمت پيامبر (صلي الله عليه و آله) وارد شدم و ديدم حسين (عليه السلام) روى زانوى پيامبر است و پيامبر چشمان و دهانش را مى‌بوسد و مى‌فرمايد:

«تو آقا و پسر آقائى، تو امام و پسر امامى، تو پدر امامى، تو حجت و پسر حجتى، تو پدر حجت‌هاى نه گانه از صلبت هستى كه- قائم- نهمين آنان است.» [4]

«قل يوم الفتح لاينفع الذين كفروا ايمانهم و لا هم ينظرو» [5]

بگو روز پيروزى، ايمان آوردن سودى به حال كافران نخواهد داشت و به آنها هيچ مهلت داده نمى‌شود.

ابن دراج مى‌گويد: از امام صادق (عليه السلام) درباره اين آيه شريفه (روز فتح و پيروزى)، شنيدم كه حضرت فرمود:

«روز فتح، روزى است كه دنيا بر قائم (عليه السلام) گشوده مى‌شود و ايمان احدى كه تا قبل از ظهور آن حضرت مؤمن نبوده، ديگر سودى ندارد، ولى آن كس كه پيش از فتح (و قيام قائم، مؤمن باشد و به امامت او اقرار داشته و انتظار ظهور او را مى‌كشيده (اين ايمان) براى او سودبخش است. خداوند متعال قدر و منزلت او را بزرگ مي‌كند و اين پاداش دوستان اهل بيت (عليه السلام) مى‌باشد. [6]

پي‌نوشت‌ها:

[1]. سوره سجده، آيه 21

[2]. الف) غاية المرام، ص 746 - ب) اثبات الهدي، ج 7، ص 127

[3]. سوره سجده، آيه 24

[4]. الف) اسرار آل محمد (صلي الله عليه و آله)، ص 105 - ب) شواهد التنزيل، ص 454

[5]. سوره سجده، آيه 29

[6]. الف) ينابيع المودة، ص 249 - ب) غاية المرام، ص 746

در این سوره پنج آيه پیرامون مهدویت وجود دارد که عبارتند از آيات 18- 51- 52- 54- 54

«و جعلنا بينهم و بين القرى التي باركنا فيها قري ظاهرة و قدرنا فيها السير سيروا فيها ليالي و اياما آمنين» [1]

ميان آنها و سرزمين‌هايى كه بركت داده مقرر داشتيم (و به آنها گفتيم) شبها و روزها در اين آبادي‌ها با امنيت كامل مسافرت كنيد.

محمد بن صالح همدانى گويد: به صاحب الزمان (عليه السلام) نوشتم كه اهل خانه و نزديكان مرا به خاطر حديثى كه از پدران شما روايت مى‌كنند، آزار مى‌دهند.

حضرت مرقوم فرمود:

«واى بر شما، آيا قول خدا را در سوره سبأ، نمى‌خوانيد كه فرمود «و جعلنا بينهم و بين القرى» تا آخر آيه- به خدا قسم مراد از «به قريه‌هايى كه مبارک گردانيده» مائيم و مراد خداوند از قريه‌هاى ظاهره- شمائيد.»

اين تفسير همچنین از حضرت باقر و حضرت صادق و حضرت كاظم (عليهم السلام ) روايت شده است. [2]

ز اماع صادق (عليه السلام) نیز روايت شده كه فرمود:

«در اين قرى به همراه قائم اهل بيت ما (عليه السلام) [3] در وقت ظهور آن حضرت سير، مي‌كنيد. (انشاءالله)

«و لو ترى إذ فزعوا فلا فوت و أخذوا من مكان قريب  و قالو آمنا به و أنى لهم التناوش من مكان بعيد و قد كفروا به من قبل و يقذفون بالغيب من مكان بعيد. و حيل بينهم و بين ما يشتهون كما فعل باشياعهم من قبل إنهم كانوا في شک مريب» [4]

اگر ببينى هنگامى كه فريادشان بلند مى‌شود، اما نمى‌توانند (از چنگال عذاب الهى) بگريزند و آنها را از مكان نزديكى (از آنجا كه حتى انتظارش را ندارند) مى‌گيرند (از درماندگى آنها تعجب خواهى كرد و در آن حال) مى‌گويند: ايمان آورديم، ولى چگونه مى‌توانند از فاصله دور به آن دسترسى پيدا كنند؟ آنها پيش از اين (كه در نهايت آزادى بودند) به آن كافر شدند (و نسبت‌هاى ناروا به آن مى‌دادند) و از مكان دوردستى به جهان غيب پرتاب مى‌شدند (بى‌مطالعه درباره آن قضاوت مى‌كردند.) (سرانجام) ميان آنها و آنچه مورد علاقه آنها بود، جدائى افكنده شد، همان گونه كه با پيروان (و هم مسلكان) آنها از قبل عمل گرديد، چرا كه آنها در شک و ترديد بودند.

امام صادق (عليه السلام) فرمود:

«به خدا قسم مثل آنست كه مى‌بينم قائم آل محمد (عليه السلام) بر حجر الاسود تكيه نموده و پس از شهادت به وحدانيت و عظمت خداوند، با هر كس درباره انبياء سلف، آدم و نوح و ابراهيم و موسى و عيسى و جد بزرگوارم محمد (صلي الله عليه و آله) محاجه كند و مى‌گويد، من بر تمام ايشان اولى هستم و هر كس در مورد قرآن با من محاجه نمايد، بايد بداند من بر شناسايى قرآن و كتاب خدا از ديگران احق و اولي هستم. آنگاه در مقام حضرت ابراهيم (عليه السلام) دو ركعت نماز به جا آورده و خدا را به شايستگى و عظمت ياد مى‌فرمايد». [5]

عياشى از امام باقر (عليه السلام) روايت كرده كه حضرت فرمود:

«قائم آل محمد (عليه السلام) پس از ظهور، مردم را به كتاب خدا (قرآن) و سنت پيامبر (صلي الله عليه و آله) و ولايت اميرالمؤمنين (عليه السلام) دعوت مى‌كند و به آنها مى‌فرمايد: از دشمنان آل محمد (عليه السلام) بيزارى جوئيد، در آن هنگام سفيانى از شام خروج نموده، به سوى زمين مى‌رود و زمين آنها را به امر خداوند فرو برده و خسف مى‌كند». [6]

دشمنان اهل بيت (عليه السلام) در آن هنگام مي‌گويند: ما به قائم آل محمد (عليه السلام) ايمان آورديم در حالي كه پيش از اين، آن حضرت را منكر بوده و او را تكذيب مى‌نمودند، در آن وقت به آن حضرت خطاب مى‌رسد كه تمام آنها را به قتل برسانيد تا بعد از اين فتنه، فسادى در روى زمين واقع نشود. [7]

پي‌نوشت:

[1]. سوره سباء، آيه 18

[2]. الف) ينابيع المودة، ص 426 - ب) بحار الانوار، ج 51، ص343

[3]. غاية المرام، ص 746

[4]. سوره سباء، آيات 51 ـ 52 ـ 53 ـ 54

[5]. ينابيع المودة، ص 247

[6]. تفسير جامع، ج 5، ص 423

[7]. روايت المرام، ص 747

در این سوره، دو آيه پیرامون مهدویت، مى‌باشد که عبارتند از آيات  56 ـ 69

«أن تقول نفس ياحسرتي على ما فرطت في جنب الله و إن كنت لمن الساخرين» [1]

افسوس بر من از كوتاهى‌هايى كه در اطاعت فرمان خدا كردم و (آيات او را) به استهزا گرفتم.

على بن سويد از امام كاظم (عليه السلام) در تفسير آيه فوق چنین روايت مى‌كند كه حضرت فرمود:

«مراد از (جنب الله)، اميرالمؤمنين (عليه السلام) است. امامان و اوصياى بعد از آن حضرت نیز در مكان و مقام رفيع و والائى باشند، تا برسد به آخرین ايشان (خاتم الأوصياء) حضرت مهدى قائم (عليه السلام)» [2]

«و أشرقت الأرض بنور ربها» [3]

و زمين (در آن روز) به نور پروردگارش روشن مى‌شود.

در حديث مفصلى كه از امام هشتم (عليه السلام) نقل شده است، چنین آمده كه حضرت فرمود:

«به هنگام قيام فرزند چهارم از فرزندان من مهدى، زمين به نور پروردگارش، روشن و منور شود».[4]

همچنین امام صادق (عليه السلام) در حديثى فرمود:

«در وقت قيام، مردم نيازى به نور خورشيد و ماه ندارند، شب و روز يكى مى‌شود.» [5]

پي‌نوشت:

[1]. سوره زمر، آيه 56

[2]. الف) ينابيع المودة، ص 495 -  ب) تفسير صافي، ج 4، ص 326

[3]. سوره زمر، آيه 69

[4]. ينابيع المودة، ص 448

[5]. غاية المرام، ص 748

در این سوره سه آيه پیرامون بحث مهدویت وجود دارد که عبارتند از آيات 28- 61- 66

«وجعلها كلمة باقية في عقبه لعلهم يرجعون» [1]

او كلمه توحيد را كلمه باقيه در اعقاب خود قرار داد تا به سوى خدا بازگردند.

ابوحمزه ثمالى از امام على بن الحسين (عليه السلام) و او از پدر خويش و او از پدر بزرگوارش على بن ابى طالب (عليه السلام) نقل کرده كه حضرت فرمود:

«اين آيه «و جعلها كلمة باقية في عقبه لعلهم يرجعون» درباره ما نازل شده، خداوند سبحان امامت را تا روز قيامت در اولاد حسين (عليه السلام) قرار داده و فرمود: براى امام غايب (حضرت قائم) ما دو غيبت است، يكى از ديگرى طولانى‌تر است- غيبت صغرى و كبرى- در غيبت كبرى باقى نمى‌ماند بر اعتقاد امامت او مگر كسى كه يقينش به حضرت قوى و محكم باشد و در حق او شناخت و معرفت درستى داشته باشد.» [2]

«و انه لعلم للساعة فلا تمترن بها واتبعون هذا صراط مستقيم» [3]

و او سبب آگاهى بر روز قيامت است (نزول عيسى گواه نزديكى رستاخيز است) هرگز در آن ترديد نكنيد و از من پيروي كنيد كه اين راه مستقيم است.

مقاتل بن سليمان و پيروان او از مفسرين گفته‌اند «و انه لعلم للساعة» اين آيه در شأن حضرت مهدى نازل شده و در روايتى مدت آن چهل سال و در روايت ديگر بيست سال و در روايتى چهارده سال (حكومت جهانى آن حضرت) نقل شده و از غير آنها هم روايت شده است.[4]

در تفسير آمده كه پس از ظهور حضرت بقية الله، حضرت عيسى از آسمان نزول مى‌كند و با امام زمان (عليه السلام) نماز مى‌گذراد و نخست وزير حضرتش مى‌شود و به دست او سفيانى در صخره بيت المقدس كشته مى‌شود، چنانچه چهار تن از انبياء در ركاب حضرتش حاضر مى‌شوند كه عبارتند از ادريس، عيسى، خضر و الياس، كه زنده بوده و ظاهر مى‌شوند. معناى «علم الساعة» يعنى: علامت قيامت، كه يكى از شرايط ساعت، ظهور حضرت بقية الله (عجل الله تعالي فرجه الشریف) است. [5]

«هل ينظرون الا الساعة أن تأتيهم بغتة و هم لايشعرون» [6]

آنها چه انتظارى مى‌كشند؟ جز اين كه قيامت، ناگهان به سراغ آنها آيد در حالى كه خبر ندارند.

زرارة بن اعين گويد: از حضرت امام باقر (عليه السلام) پيرامون اين آيه پرسيدم، فرمود: «مراد به ساعت، ساعت (ظهور) قائم است، كه ناگهان ظاهر خواهد شد.» [7]

پي‌نوشتها:

[1]. سوره زخرف، آيه 28

[2]. الف) ينابيع الموده، ص 428 - ب ) تفسير برهان، ج 4 ص 138 - ج ) تفسير فرات كوفي، ص 402

[3]. سوره زخرف، آيه 61

[4]. ينابيع الموده، ص 470

[5]. تفسير اطيب البيان، ج 12، ص 48

[6]. سوره زخرف، آيه 66

[7]. الف) ينابيع المودة، ص 427 - ب) غاية المرام، ص 75

در این سوره سه آيه پیرامون مهدویت وجود دارد که عبارتند از آيات 3-5- 6

«و يومئذ يفرح المؤمنون بنصر الله ينصر من يشاء و هو العزيز الرحيم» [1]

و در آن روز مؤمنان خوشحال خواهند شد، به سبب يارى پروردگار،  او هر كس را بخواهد نصرت مى‌دهد و او عزيز و رحيم است.

ابى‌بصير از امام صادق (عليه السلام) روايت كرده كه آن حضرت پيرامون اين آيه شريفه «و يومئذ يفرح المؤمنون» تا آخر فرمود: «مؤمنين هنگام ظهور حضرت قائم (عليه السلام) به يارى خداوند متعال، شاد و خوشحال مى‌شوند. [2]

«وعد الله لايخلف الله وعده و لكن اكثر الناس لايعلمون» [3]

اين چيزى است كه خدا وعده كرده و وعده الهي هرگز تخلف ننمايد ولى اكثر مردم نمى‌دانند.

پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) به حذيفه بن يمان فرمودند:

«اى حذيفه، اگر در دنيا روزي باقى بماند، خداوند آن روز را طولانى نمايد، تا مردى از اهل بيت من حكومت نمايد و اسلام (و قوانين آن) را حاكم گرداند به درستى كه خداوند خلف وعده نمى‌كند و خداى سبحان بر وعده خود توانا است، سپس فرمود: «و الله لايخلف وعده». [4]

پي‌نوشتها:

[1]. سوره روم، آيه 4 ـ 5

[2]. الف) ينابيع الموده، ص 426 - ب) تفسير برهان، ج 4، ص 257

[3]. سوره روم، آيه 6

[4]. ينابيع الموده، ص 448

در این سوره یک آيه پیرامون مهدویت وجود دارد که می‌فرماید:

«إنما انت منذر و لكل قوم هاد» [1]

ای پیامبر، تو تنها بيم دهنده‌اى و براى هر گروهي هدايت كننده‌اى هست.

زمين از حجت حق خالى نخواهد ماند.

عبدالله بن عباس مى‌گويد: پيامبر اسلام (صلي الله عليه و آله) فرمود: من سيد انبياء هستم و على بن ابى طالب سيد اوصياء، به درستى كه جانشينان بعد از من، 12 نفرند كه هدايت كننده اقوام و مردم زمانشان مى‌باشند، اول آنها علي بن ابى طالب و آخرينشان القائم (عجل الله تعالي فرجه الشریف) است. [2]

پي‌نوشت:

[1]. سوره رعد، آيه 7

[2]. الف) علي و الوصيه، ص 49 - ب ) تفسير صافيف ج 3، ص 59