منتظران حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) اکنون و در طول تاریخ، پیوسته در انتظار تحقق عدالت بوده‌اند، عدالتی جامع و جاری در همه مناسبات فردی و اجتماعی. اما نباید پنداشت که این انتظار به گونه‌ای موجب از دست دادن حرکت‌های اصلاحی و حماسه‌های دینی و اجتماعی بوده است. هرگز چنین نیست بلکه انتظار، دعوت به «نپذیرفتن» است نه «پذیرفتن». نپذیرفتن باطل و ذلت. نپذیرفتن هرگونه زورگویی و ستمگری. مبارزات خستگی ناپذیر و نهضت‌های پاک و مقدس شیعیان در طول تاریخ همواره گواه این بوده است که در مکتب اسلام هیچ سستی و سازشی راه ندارد .

انسان مؤمن و معتقد به عدالت و متعهد نسبت به اجرای عدالت، در سال‌های عمر خود هرگز ساکت نمی‌نشیند و ظلم را تحمل نمی‌کند . شیعه منتظر و بلکه هر مسلمان در عصر غیبت، باید همواره آمادگی قیام و مبارزه و جهاد در راه تحکیم عدالت جهانی را داشته باشد تا آنجا که هرگاه نام پیشوای قیام، قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، ذکر می‌شود به پا خیزد و آمادگی همه جانبه خود را نشان دهد . چنین انتظار سازنده، حرکت آفرین و شورآور از یک طرف ریشه در ابعاد اعتقادی (توحید، نبوت، معاد و ...) دارد و از سوی دیگر بر ابعاد عملی (دینداری، اخلاق اسلامی، آمادگی نظامی و ...) استوار است .

الف) ابعاد اعتقادی انتظار

1. توحید

انتظار در ماهیت خود، انسان را متوجه مبدا عالم و خدای جهان می‌کند . انسان منتظر، همواره چشم به راه گشایشی است که به قدرت مطلقه الهی تحقق خواهد یافت . منتظران، چشم به راه مهدی هستند یعنی همان کسی که بنده خدا، خلیفه خدا و ولی خدا در زمین بوده و سالهاست که به قدرت او زنده است تا روزی به امر خدا برای استقرار بخشیدن به دین خدا و نجات جامعه بشری ظاهر شود .

2. عدل

حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، مظهر اسماء الهی و از جمله دو اسم مبارک «یا عدل و یا حکیم » است و انتظار یعنی چشم به راه بودن برای امامی که به فرموده رسول خدا (صلی الله علیه و آله) چون بیاید جهان را از عدل و داد پر می‌سازد، چنانکه از ظلم و جور پر شده باشد .

3. نبوت

حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) کسی است که صفات و آثار همه پیامبران در وجود او جمع است . او می‌آید تا آرمان پیامبران را تحقق بخشد و دین خدا را به همه جای جهان سرایت دهد . حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) از اهل بیت پیامبر است . او فرزند فاطمه زهرا (سلام الله علیها) و نواده پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) است و چون ظاهر شود، پرچم ـن حضرت را در دست گرفته و به سنت ایشان عمل می‌کند . نخستین اصحاب او 313 تن به تعداد اصحاب پیامبر (صلی الله علیه و آله) در جنگ بدر خواهند بود.

همه اینها تاکید بر مقام نبوت دارد . چنانکه در حدیثی از امام صادق (علیه السلام) آمده است:

هر کس از شما در حال انتظار ظهور حاکمیت دین خدا بمیرد، مانند کسی است که در خدمت قائم و در خیمه او بوده و یا در رکاب آن حضرت بجنگد. به خدا سوگند چنین شخصی، مانند کسی است که در رکاب پیامبر (صلی الله علیه و آله) شهید شده باشد . [1]

4. امامت

حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) خاتم ائمه طاهرین، فرزند و یادگار آنان و ادامه دهنده راه امامت است. آنچنان که امامان پیشین در احادیث و روایات خود یکایک او را یاد کرده اند .

5. معاد

اصل اعتقادی بسیار مهم معاد و بازگشت به نزد پروردگار، در امر انتظار همواره حضور دارد و این حضور از سه جهت نمودار است:

جهت اول اینکه امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به هنگام ظهور، ستمگران و ظالمان را کیفر کرده و طعم رحمت الهی را به مؤمنان می‌چشاند که این خود نمونه‌ای از رستاخیز است .

جهت دیگر اینکه بر اساس بسیاری از روایات، هنگام ظهور او، گروهی از مؤمنان و کافران به جهان باز می‌گردند (رجعت می‌کنند) که این نیز، مصداقی از قیامت صغری و نشانه‌ای برای قیامت کبری است .

و جهت سوم اینکه ظهور مهدی موعود (عجل الله تعالی فرجه الشریف) از علائم حتمی قیامت است. او پیش از قیامت می‌آید و تا حکومت عدل جهانی به دست او برپا نشود، عمر این جهان پایان نمی‎گیرد و قیامت آغاز نمی‌شود .

ب) ابعاد عملی انتظار

انتظار مصلح جهانی، چنانکه در احادیث و روایات آمده دارای ابعاد عملی بسیار زیادی است. ما در اینجا فقط به ذکر برخی از مهمترین آنها اکتفا می‌کنیم:

1. شناخت

انسان عصر غیبت باید دارای شناخت درست و بصیرتی درخشان باشد تا بتواند اعتقاد به حق را حفظ کند و در برابر هر پیشامدی پایدار باشد . او باید بداند انتظار چیست؟ برای چیست؟ او منتظر کیست؟ و ظهور مقدمه چه اموری است؟

در روزگار متصل به ظهور، حفظ و گسترش اعتقاد دینی و شناخت درست اعتقادی و عملی، که وسیله تشخیص حق از باطل است، مفیدتر و بلکه لازم‌تر از هر چیز دیگر است . و تنها دارندگان عقیده و عملند که در مسائل و حوادث پیش از ظهور گم نشده، دچار تردید نگشته و حق را از باطل تشخیص می‌دهند . آری آنان که «اعتقاد صحیح » و «عمل صالح » داشته باشند، به تصدیق و تایید امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) مبادرت می‌کنند و به سعادت بزرگی می‌رسند .

2. دینداری و تقوی

انسان در دوران غیبت باید با مواظبت بیشتری به امر دین خدا بپردازد . باید در حفظ باورهای مقدس و نگهداری و نگهبانی از مرزهای اعتقادی کوتاهی نورزد و از هرگونه سستی و انحراف دوری کند و اگر ابتلایی یافت بزودی باز گردد و در خط صحیح قرار گیرد و به امام توجه و توسل جوید. انسان منتظر حکومت علی‌وار مهدی موعود، علاوه بر دینداری و تقوی باید پارسا باشد و خود را آنچنان که آن پیشوا دوست دارد، بسازد و به او و یاران او شبیه گردد تا به لطف خدا در شمار آنان به حساب آید. همانطور که امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند:

هرکس خوش دارد در شمار اصحاب قائم باشد، باید چشم به راه بوده و پارسایی پیش گیرد ... [2]

3. تولی و تبری

تولی، متابعت عاشقانه از حق و رهبر حق و تبری، مخالفت خصمانه با ناحق و رهبر ناحق است. این است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: خوشا به حال منتظرانی که به حضور قائم برسند. آنان که پیش از قیام او نیز پیرو اویند. با دوست او عاشقانه دوستند و موافق و با دشمن او، خصمانه دشمنند و مخالف [3]

امام صادق (علیه السلام) در روایت دیگری در این باره می‌فرمایند:

هرگاه زمان غیبت فرا رسید، به دستورات امامان پیشین چنگ زنید تا امام آخرین ظهور کند ... هرگاه روزی رسید که امامی از آل محمد (صلی الله علیه و آله) در میان خود نداشتید، همان امامانی را که دوست می‌داشتید، دوست بدارید و همان کسانی را که دشمن می‌داشتید، دشمن بدارید و همواره در خط رهبری و ولایت حق جای داشته باشید و صبح و شام در حالت انتظار به سر برید تا خداوند ستاره هدایت شما را طالع سازد [4]

4. اخلاق اسلامی

بزرگترین وجه تمایز جامعه اسلامی از دیگر جوامع، اخلاق نورانی اسلام است. شیعه منتظر باید با رفتار انسانی و اخلاق محمدی و صفات علوی و فضائل جعفریT همواره مایه زینت و افتخار و آبروی ائمه طاهرین (علیهم السلام) باشد. چنانکه امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند:

هرکس خوش دارد در شمار اصحاب قائم باشد ،باید در عصر انتظار مظهر اخلاق نیک اسلامی داشته باشد ... [5]

5. آمادگی نظامی

امر بسیار مهم که در عصر انتظار، بسیار مورد غفلت قرار می‌گیرد، آمادگی نظامی است. انسانی که منتظر قیام بزرگ و انقلابی عظیم و جهانی است، چگونه ممکن است که خود هیچ گونه آمادگی برای حضور در این میدان و کمک به این انقلاب نداشته باشد؟ وظیفه همه مسلمانان است که دائما آمادگی نظامی و نیروی سلحشوری داشته باشند تا به هنگام برافراشته شدن پرچم حق به صف پیکارگران رکاب مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بپیوندند و در آن نبرد بزرگ حق و باطل حماسه بیافرینند .

آری غیبت، جریانی بسیار عمیق و انتظار، جریانی بسیار سازنده است. دوره غیبت و انتظار از یک جهت مانند مدتی است که معلم از کلاس خارج می شود تا بنگرد که شاگردان در غیاب او چه می‌کنند و نسبت به تعالیم و تکالیف خود چگونه رفتار می‌کنند؟ انسان منتظر که شاگرد مکتب پیامبران و حاضر در کلاس دین حق است، باید همواره مراقب خود باشد. در علم و عمل بکوشد و بداند که معلم از کلاس بیرون رفته است و هر لحظه ممکن است برسد و او را در آن حال که هست ببیند. لذا باید همیشه در حالی باشد که رضای کامل معلم را فراهم آورد.

دوران انتظار، روزگار سستی و رهایی و بی‌تفاوتی و تحمل و ظلم پذیری نیست بلکه دوران حساس تکلیفی بزرگ و مسئولیتی مهم هم در ابعاد تکالیف فردی و هم در ابعاد تکالیف اجتماعی است.

منبع: حکیمی، محمدرضا، خورشید مغرب، فصل سیزدهم: انتظار، ص 307 - 259 (با تغییر و تلخیص)

پی‌نوشت‌ها:

[1]. بحارالانوار، ج 52، ص 126 .

[2] . همان، ص 140 .

[3] . همان، ص 130 .

[4] . همان، ص 134 - 131 .

[5] . همان، ص 140

چکیده

امامت در قرآن ازجایگاه رفیع وبلندی برخوردار است و از آیات هدایت قرآن بدست می‌آید که مقام امامت از مقام نبوت بالاتر است زیرا خداوند حضرت ابراهیم (علیه السلام) را بعد از آنکه دارای مقام نبوت و رسالت بود، مورد آزمون‌های ویژه‌ای قرار داد و هنگامی‌ که از همه آزمایشات سربلند بیرون آمد، او را به مقام امامت برگزید

مقدمه

بانگاهی مدبرانه در آیات قرآن، این چنین در می‌یابیم که امامت شایسته و بر حق در نگاه قرآن چنان جایگاهی دارد که غافل شدن از آن مساوی با عدم اجرای اصل رسالت است .

در نگاه قرآن در قیامت هر کس با امام خود خوانده می شود. «یوم ندعوا کلُّ انسٍ بإمامهم»(اسری 71 ). این آیه نشانگر تاثیر بی بدیل پیشوایان در زندگی و سرنوشت انسان در سرای جاوید می‌باشد . پیشوای شایسته و برگزیده از جانب خداوند، پیشاهنگ سعادت جاودان و پیشوای نابکار رهروان خود را به سوی سقوط در آتش جهنم وا می‌دارد.

قرآن جایگاه امامت را برای رهروان خود تبیین نموده است و در آیاتی به این مسئله مهم پرداخته است. در این نوشتار در صددیم تا با توجه به بضاعت اندک خود اهمیت امامت و جانشینی پیامبر را به نگارش درآوریم 

امامت اوج افتخار ابراهیم (علیه السلام)

در این آیه سخن از ابراهیم پیامبر بزرگ خدا و قهرمان توحید و بناى خانه كعبه و اهمیت این كانون بزرگ توحید و عبادت است كه ضمن هیجده آیه این مسائل را بر شمرده است.

هدف از این آیات در واقع سه چیز است:

1- مقدمه‏اى باشد براى مساله تغییر قبله كه بعدا مطرح مى‏شود تا مسلمانان بدانند این كعبه از یادگارهاى ابراهیم پیامبر بت‏شكن است و اگر امروز مشركان و بت پرستان آن را تبدیل به بتخانه كرده‏اند این یك آلودگى سطحى است و چیزى از ارزش و مقام كعبه نمى‏كاهد.

2- یهود و نصارى ادعا مى‏كردند ما وارثان ابراهیم و آئین او هستیم و این آیات (در ارتباط با آیات فراوانى كه در باره یهود گذشت) مشخص مى‏سازد كه آنها تا چه حد از آئین ابراهیم بیگانه‏اند.

3- اینكه مشركان عرب نیز پیوند ناگسستنى میان خود و ابراهیم قائل بودند، باید به آنها نیز فهمانده شود كه برنامه شما هیچ ارتباطى با برنامه این پیامبر بزرگ بت‏شكن ندارد.

در آیه مورد بحث نخست مى‏گوید: بخاطر بیاورید هنگامى را كه خداوند ابراهیم را با وسائل گوناگون آزمود و او از عهده آزمایش به خوبى بر آمد «وَ إِذِ ابْتَلى‏ إِبْراهِیمَ رَبُّهُ بِكَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ».

این آیه از مهمترین فرازهاى زندگى ابراهیم (علیه السلام) یعنى آزمایش‌هاى بزرگ او و پیروزیش در صحنه آزمایش‌ها سخن مى‏گوید، آزمایش‌هایى كه عظمت مقام و شخصیت ابراهیم را كاملا مشخص ساخت، و ارزش وجود او را آشكار كرد.

هنگامى كه از عهده این آزمایش‌ها بر آمد، خداوند مى‏باید جایزه‏اى به او بدهد، لذا فرمود: من تو را امام و رهبر و پیشواى مردم قرار دادم «قالَ إِنِّی جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً».

ابراهیم تقاضا كرد كه از دودمان من نیز امامانى قرار ده، تا این رشته نبوت و امامت قطع نشود و قائم به شخص من نباشد «قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی». اما خداوند در پاسخ او فرمود: پیمان من، یعنى مقام امامت، به ظالمان هرگز نخواهد رسید «قالَ لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ».

تقاضاى تو را پذیرفتم، ولى تنها آن دسته از ذریه تو كه پاک و معصوم باشند شایسته این مقامند!

امام كیست؟

از آیه مورد بحث اجمالا چنین استفاده مى‏شود که مقام امامتى كه به ابراهیم بعد از پیروزى در همه این آزمون‌ها بخشیده شد، فوق مقام نبوت و رسالت بود.

امامت معانى مختلفى دارد:

درمورد تعریف امامت اختلاف نظر زیادی وجود دارد .

از نظر پیروان اهل البیت (علیهم السلام) امامت، از اصول دین و ریشه‌های اعتقادی است درحالی‌که از نظر اهل‌سنت جزء فروع دین و دستورات عملی محسوب می‌شود به همین دلیل می‌بینیم که از دید یک دانشمند سنی، امامت یعنی رئاسه عامه فی امور الدین و الدنیا خلافه عن النبی. امامت، ریاست و سرپرستی عمومی در امور دین و دنیا به عنوان جانشینی از پیامبر است. [1]

مطابق این تعریف امامت یک مسؤلیت ظاهری درحد ریاست حکومت است منتها حکومتی که شکل دینی داردو عنوان جانشینی پیامبر را به خود گرفته است و روشن است که چنین امامی می تواند از طرف مردم انتخاب گردد.

بعضی نیز امامت را به معنی «جانشینی یک شخص از پیامبردر بر پا داشتن احکام شرع و پاسداری از حوزه دین طوری که اطاعت او بر همه امت واجب می باشد» دانسته‌اند. [2]

تعریف اول با تعریف دوم تفاوت چندانی ندارد و هردو یک مفهوم را می‌رساند.

و اما با توجه دقیق به آیات قرآن و راهنمایی اهل بیت (علیهم السلام) درمی‌یابیم که امامت عبارت است از تحقق بخشیدن برنامه‏هاى دینى اعم از حكومت به معنى وسیع كلمه و اجراى حدود و احكام خدا و اجراى عدالت اجتماعى و همچنین تربیت و پرورش نفوس در "ظاهر" و "باطن" و این مقام از مقام رسالت و نبوت بالاتر است، زیرا "نبوت" و "رسالت" تنها اخبار از سوى خدا و ابلاغ فرمان او و بشارت و انذار است اما در مورد "امامت" همه اینها وجود دارد به اضافه "اجراى احكام" و "تربیت نفوس از نظر ظاهر و باطن" (البته روشن است كه بسیارى از پیامبران داراى مقام امامت نیز بوده‏اند).

در حقیقت مقام امامت، مقام تحقق بخشیدن به اهداف مذهب و هدایت به معنى "ایصال به مطلوب" است، نه فقط "ارائه طریق".

علاوه بر این "هدایت تكوینى" را نیز شامل مى‏شود یعنى تاثیر باطنى و نفوذ روحانى امام و تابش شعاع وجودش در قلب انسان‌هاى آماده و هدایت معنوى آنها .

باید این را در نظر داشت که امام همچون خورشیدی مى‏ماند كه با اشعه زندگى بخش خود گیاهان را پرورش مى‏دهد و به موجودات زنده جان و حیات مى‏بخشد. نقش امام در حیات معنوى نیز همین نقش است.

در قرآن مجید مى‏خوانیم «هُوَ الَّذِی یُصَلِّی عَلَیْكُمْ وَ مَلائِكَتُهُ لِیُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ كانَ بِالْمُؤْمِنِینَ رَحِیماً» خدا و فرشتگان او بر شما رحمت و درود مى‏فرستند تا شما را از تاریكی‌ها به نور رهنمون گردند و او نسبت به مؤمنان مهربان است. (احزاب- 43).

شکی نیست كه مراد از امامت در آیه مورد بحث معنى سوم است، زیرا از آیات متعدد قرآن استفاده مى‏شود كه در مفهوم امامت مفهوم "هدایت" افتاده، چنان كه در آیه 24 سوره سجده مى‏خوانیم «وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمَّا صَبَرُوا وَ كانُوا بِآیاتِنا یُوقِنُونَ» و از آنها امامانى قرار دادیم كه به فرمان ما هدایت كنند، چون استقامت به خرج دادند و به آیات ما ایمان داشتند.

این هدایت به معنى ارائه طریق نیست، زیرا ابراهیم پیش از این، مقام نبوت و رسالت و هدایت به معنى ارائه طریق را داشته است.

حاصل اینكه قرائن روشن گواهى مى‏دهد كه مقام امامت كه پس از امتحانات مشكل و پیمودن مراحل یقین و شجاعت و استقامت به ابراهیم بخشیده شد، غیر از مقام هدایت به معنى بشارت و ابلاغ و انذار بوده است. پس هدایتى كه در مفهوم امامت افتاده چیزى جز "ایصال به مطلوب" و "تحقق بخشیدن روح مذهب" و پیاده كردن برنامه‏هاى تربیتى در نفوس آماده نیست.

این حقیقت اجمالا در حدیث پر معنى و جالبى از امام صادق (علیه السلام) نقل شده:

ان اللَّه تبارك و تعالى اتخذ ابراهیم عبدا قبل ان یتخذه نبیا، و ان اللَّه اتخذه نبیا قبل ان یتخذه رسولا، و ان اللَّه اتخذه رسولا قبل ان یتخذه خلیلا، و ان اللَّه اتخذه خلیلا قبل ان یجعله اماما، فلما جمع له الاشیاء قالَ: "إِنِّی جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً" قال: فمن عظمها فى عین ابراهیم قالَ: "وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی قالَ لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ" قال: لا یكون السفیه امام التقى.

خداوند ابراهیم را بنده خاص خود قرار داد پیش از آنكه پیامبرش قرار دهد و خداوند او را به عنوان نبى انتخاب كرد پیش از آنكه او را رسول خود سازد و او را رسول خود انتخاب كرد پیش از آنكه او را به عنوان خلیل خود برگزیند و او را خلیل خود قرار داد پیش از آنكه او را امام قرار دهد، هنگامى كه همه این مقامات را جمع كرد، فرمود: من تو را امام مردم قرار دادم، این مقام به قدرى در نظر ابراهیم بزرگ جلوه كرد كه عرض نمود: خداوندا از دودمان من نیز امامانى انتخاب كن، فرمود: پیمان من به ستمكاران آنها نمى‏رسد ... یعنى شخص سفیه هرگز امام افراد با تقوا نخواهد شد. [3]

امامت یا آخرین سیر تكاملى ابراهیم‏

از آنچه که در بیان حقیقت امامت گفته شد بخوبى استفاده مى‏شود كه ممكن است كسى مقام پیامبرى و تبلیغ و رسالت را داشته باشد اما مقام امامت در او نباشد. این مقام، نیازمند به شایستگى فراوان در جمیع جهات است و همان مقامى است كه ابراهیم پس از آن همه امتحانات و شایستگى‏ها پیدا كرد و این آخرین حلقه سیر تكاملى ابراهیم بود.

آنها كه گمان مى‏كنند منظور از امامت تنها "فرد شایسته و نمونه بودن" است، گویا به این حقیقت توجه ندارند كه چنین مطلبى از آغاز نبوت در ابراهیم بوده است و آنها كه گمان مى‏كنند منظور از امامت "سرمشق و الگو بودن" براى مردم است، باید به آنها گفت که این صفت براى ابراهیم و تمامى انبیاء و رسل از آغاز دعوت نبوت وجود دارد و به همین دلیل پیامبر باید معصوم باشد چرا كه اعمالش الگو است. بنابراین مقام امامت، مقامى است بالاتر از اینها و حتى برتر از نبوت و رسالت و این همان مقامى است كه ابراهیم پس از امتحان شایستگى از طرف خداوند دریافت داشت

ظالم كیست؟

منظور از "ظلم" در جمله "لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ" تنها ستم کردن به دیگران نیست، بلكه ظلم (در برابر عدل) در اینجا به معنى وسیع كلمه به كار رفته و نقطه مقابل عدالت به معنى گذاردن هر چیز به جاى خویش است. بنابراین ظلم آن است كه شخص كار یا چیزى را در موقعیتى كه شایسته آن نیست قرار دهند. حال از آنجا كه مقام امامت و رهبرى ظاهرى و باطنى خلق، مقام فوق العاده پر مسئولیت و با عظمتى است، یک لحظه گناه و نافرمانى و سوء پیشینه سبب مى‏گردد كه لیاقت این مقام سلب گردد لذا در احادیث مى‏خوانیم كه امامان اهل بیت (علیهم السلام) براى اثبات انحصار خلافت بلافصل پیامبر به امام على (علیه السلام) به همین آیه مورد بحث استدلال مى‏كردند. اشاره به اینكه دیگران در دوران جاهلیت بت‏پرست بودند و تنها كسى كه یک لحظه در مقابل بت سجده نكرد، امام على (علیه السلام) بود. چه ظلمى از این بالاتر كه انسان بت‌پرستى كند؟ مگر لقمان به فرزندش نگفت: «یا بُنَیَّ لا تُشْرِكْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِیمٌ» اى فرزندم شریك براى خدا قرار مده كه شرك ظلم عظیمى است (لقمان- 13).

به عنوان نمونه "هشام بن سالم" از "امام صادق" (علیه السلام) نقل مى‏كند كه فرمود:

قد كان ابراهیم نبیا و لیس بامام، حتى قال اللَّه إِنِّی جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً، قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی فقال اللَّه لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ، من عبد صنما او وثنا لا یكون اماما

ابراهیم پیامبر بود پیش از آنكه امام باشد، تا اینكه خداوند فرمود: من تو را امام قرار مى‏دهم، او عرض كرد: از دودمان من نیز امامانى قرار ده، فرمود: پیمان من به ستمكاران نمى‏رسد، آنان كه بتى را پرستش كردند امام نخواهند بود.[4]

امام از سوى خدا تعیین می‌‏شود

از آیه مورد بحث، ضمنا استفاده می‌شود كه امام (رهبر معصوم همه جانبه مردم) باید از طرف خدا تعیین گردد، زیرا اولا، امامت یک نوع عهد و پیمان الهى است و بدیهى است چنین كسى را باید خداوند تعیین كند كه او طرف پیمان است.

ثانیا، افرادى كه رنگ ستم به خود گرفته‏اند و در زندگى آنها نقطه تاریكى از ظلم- اعم از ظلم به خویشتن یا ظلم به دیگران- و حتى یک لحظه بت‌پرستى وجود داشته باشد، قابلیت امامت را ندارند و به اصطلاح امام باید در تمام عمر خود معصوم باشد

نتیجه

امامت از نظرخداوند جایگاه ویژه ای دارد و کسی شایستگی این منصب را پیدا می‌کند که

الف: از نظر ذات و فطرت و خلقت برجستگى داشته، و طهارت و صفاء و نورانیّت و استعداد مخصوصى در وجود او باشد.

ب: از جهت مجاهدات نفسانى قلبى و أعمال ظاهرى و رفتار و گفتار و اطاعت و عبودیّت در حدّ تمام باشد.

ج: انتخاب و تعیین او صد در صد باید از جانب خداوند متعال باشد و كسی كه درباره خود از ستمكارى و تجاوز خوددارى نمى‏كند، به هیچ وجه مورد اطمینان نبوده  و به حقوق دیگران نیز تجاوز كرده و سزاوار پیشوایى و امامت نخواهد بود.

پی‌نوشتها

[1]. شرح تجرید قوشچی، ص 472

[2]. شرح قدیم تجرید ازشمس الدین اصفهانی اشعری بنا به نقل توضیح المراد تعلیقه بر شرح عقاید تالیف سید هاشم حسینی تهرانی ص 672

[3]. اصول كافى جلد اول باب طبقات الانبیاء و الرسل و الأئمه صفحه 133

[4]. اصول كافى جلد اول باب "طبقات الانبیاء و الرسل" حدیث 1.

فهرست منابع و ماخذ

قرآن کریم

ترجمه جوامع الجامع، ج‏1، ص: 164 مولف فضل بی حسن طبرسی

امالى شیخ مفید و مناقب ابن مغازلى، طبق نقل تفسیر المیزان

اصول كافى جلد اول باب "طبقات الانبیاء و الرسل" حدیث 1.

انوار درخشان، ج‏1، ص: 324

ترجمه بیان السعادة، ج‏2، مولف حشمت الله ریاضی

تفسیر المیزان سید محمد حسین طباطبایی

ترجمه تفسیر المیزان سید محمد طباطبایی

تفسیر نمونه ناصر مکارم شیرازی

پیام قرآن ج 9 ناصر مکارم شیرازی

امام شناسی محمد رضا کاشفی

آیت الله بحر العلوم میردامادی با هیئت همراه متشکل از چند تن از عوامل موسسه ولی عصر (عجل الله فرجه الشریف) به منظور بازدید از حوزه علمیه آیت الله آخوند ملاعلی همدانی روز سه شنبه گذشته عازم همدان شدند.

در همان شب که مصادف با شب واقعه مباهله بود، در حسینیه بیت الزهرا همدان مراسمی به همین مناسبت برگزار شد و از آیت الله بحر العلوم برای سخنرانی دعوت به عمل آمد. این مراسم با تلاوت آیاتی چند از قرآن کریم آغاز شد، سپس قرائت حدیث کساء، و پس از آن آیت الله میردامادی به ایراد سخنرانی پرداختند.

اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.اولی الی بیست دوم بهمن ماه 1393 - سالن همایش های بن المللی صداوسیما.

ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام بر تمام مسلمین جهان تسلیت باد.